تاب آوری چیست؟ چطور می‌توان آن را تحکیم کرد؟_رنگو

این نوشته از مجله پزشکی دکتردکتر به شما پشتیبانی می‌کند تا مفهوم آن را بهتر فهمیدن کرده و با راهکارهای موثر تحکیم آن آشنا شوید.

در انتها، اگر سوالی دارید، در تکه نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن جواب می‌دهد.

تاب آوری چیست؟

تاب‌آوری (resilience) توانایی برگشت به اعتدال بعد از چالش‌ها است و با استقامت که فقطً به مقاومت اشاره دارد، تفاوت دارد. افراد تاب‌آور علاوه بر تحمل سختی‌ها، قادر به بازسازی روانی و ترقی سلامت خود می باشند. این توانایی نقش مهمی در افت استرس، پیشگیری از اختلالات روانی و بهبود کیفیت زندگی دارد.

بر پایه مطالعات انتشار شده در وب‌سایت مدرسه پزشکی هاروارد،

این توانایی، مجموعه‌ای از توانایی‌های رفتاری است که اکتسابی بوده و می‌توان آن را آموخت. بعد، این توانایی یک ویژگی ذاتی نیست، بلکه قابلیتی است که با تمرین و تلاش آگاهانه می‌توان آن را بهبود بخشید و تحکیم کرد.

نشانه‌های تاب آوری و ویژگی‌های افراد تاب‌آور

افراد تاب‌آور، خصوصیاتی دارند که آن‌ها را از دیگران نزدیک می‌کند. در ادامه، به برخی از با اهمیت ترین نشانه‌های این توانایی اشاره کرده‌ایم:

تحکیم این نشانه‌ها نیازمند زمان، تمرین و تلاش مداوم است و امکان پذیر هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. اگر در مسیر تحکیم این توانایی با مشکل روبه رو شدید، مراجعه به یک دکتر روانشناس می‌تواند زیاد سودمند باشد.

انواع تاب آوری

این توانایی جنبه‌های مختلفی دارد که تحکیم هر یک از آن‌ها می‌تواند در مقابله با شرایط سخت و چالش‌برانگیز پشتیبانی‌کننده باشد. در ادامه، به بازدید انواع گوناگون این توانایی پرداخته‌ایم:

تاب آوری فیزیکی (جسمانی)

این توانایی، به توانایی بدن در بازیابی و بهبود بعد از روبه رو با چالش‌های جسمی همانند تصادفات، بیماری‌ها یا دیگر صدمه‌ها اشاره دارد. داشتن سبک زندگی سالم، ورزش منظم و تغذیه مناسب از عوامل موثر بر تحکیم این توانایی می باشند.

تاب آوری عاطفی

تاب آوری عاطفی به توانایی فرد در عکس العمل نشان دادن به موقعیت‌های استرس‌زا، غیرمنتظره و مشکلاتها اشاره دارد. این توانایی مشخص می کند که فرد چطور با احساسات خود در شرایط دشوار کنار می‌آید و چطور می‌تواند بعد از توانایی‌های ناخوشایند، به حالت اعتدال عاطفی بازگردد. عوامل مختلفی همانند سن و ازمایش ها زندگی در مقدار این توانایی افراد تاثیرگذار می باشند.

تاب آوری روانی

این توانایی، شامل توانایی فرد در مقابله با مشکلات و چالش‌های ذهنی و روحی است. افرادی که این توانایی را تحکیم کرده‌اند، بهتر می‌توانند با استرس‌ها، اضطراب‌ها و فشارهای روانی مواجه شوند و از این موقعیت‌ها عبور کنند.

تاب آوری اجتماعی

عوامل موثر بر این توانایی

این توانایی تحت تاثییر مجموعه‌ای از عوامل فردی و محیطی قرار دارد. در ادامه، به بازدید هر یک از این عوامل اشاره کرده‌ایم:

عوامل فردی

برخی از با اهمیت ترین عوامل فردی که در شکل‌گیری و تحکیم این توانایی نقش دارند، به شرح زیر می باشند:

اعتمادبه‌نفس و خودآگاهی

کنترل هیجانات و احساسات

توانایی مدیریت و کنترل احساسات، به‌اختصاصی در شرایط استرس‌زا، از عوامل کلیدی این توانایی است. افرادی که می‌توانند هیجانات خود را به درستی مدیریت کنند، کمتر تحت تاثییر احساسات منفی قرار می‌گیرند و می‌توانند با اسایش بیشتری با مشکلات روبرو شوند. توانایی مدیریت هیجانات به افراد پشتیبانی می‌کند در شرایطی که دیگران امکان پذیر از پا بیفتند، هم چنان کارکرد مثبتی داشته و مسیر خود را ادامه دهند.

سلامت جسمانی

سلامت جسم و روان، به‌طور مستقیم بر یکدیگر تاثییر می‌گذارند. تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که از تناسب اندام برخوردار می باشند و نگرش مثبتی نسبت به حالت جسمانی خود دارند، طبق معمول تاب آوری بیشتری در روبه رو با استرس و فشارهای روانی از خود نشان خواهند داد.

عوامل محیطی

ویژگی‌های جوامع و محیط‌هایی که افراد در آن زندگی می‌کنند، تاثییر مستقیمی بر توانایی آن‌ها در روبه رو با چالش‌ها و سازگاری با شرایط دشوار دارد. برخی از عوامل محیطی تاثیرگذار بر این توانایی عبارت هستند از:

حمایتاجتماعی و روابط سالم

وجود شبکه‌های اجتماعی قوی، خانواده و دوستان حمایتکننده و پشتیبان، نقش زیاد مهمی در تحکیم این توانایی ایفا می‌کند. وجود افرادی که در اوقات دشوار می‌توانند به فرد پشتیبانی و از او حمایتکنند، علتکاهش فشارهای روانی و افزایش انگیزه برای مقابله با مشکلات خواهد شد.

محیط خانوادگی و فرهنگی مثبت

محیط خانوادگی سالم و پشتیبانی‌کننده که در آن روابط صمیمانه و مبتنی بر احترام متقابل وجود دارد، به فرد حس امنیت می‌دهد. این چنین، محیط فرهنگی برخوردار از قیمت‌هایی همانند همدلی، همکاری، حل قضیه و احترام به تفاوت‌ها، به فرد پشتیبانی می‌کند تا مکانیسم‌های مقابله سالم را یاد بگیرد و در روبه رو با چالش‌ها، رفتارهای بهتری از خود نشان دهد.

دسترسی به منبع های و پشتیبانی‌ها

داشتن شبکه‌ای از افراد و ابزارهای در دسترس برای منفعت گیری در زمان‌های چالش‌برانگیز می‌تواند توانایی فرد را در بازیابی از سختی‌ها و سازگاری با شرایط دشوار به مقدار قابل توجهی افزایش دهد. در اصل، هرچه حمایتو منبع های بیشتری در دسترس باشد، پتانسیل تاب آوری بالاتر خواهد می بود.

بر پایه داده‌های انتشار شده توسط سرویس جهانی Allied،

افراد تاب‌آور ۵۰ درصد زیاد تر از دیگران به اهداف شغلی خود می‌رسند و ۳۰ درصد رضایت شغلی بالاتری دارند. این آمار مشخص می کند یکی از مزایای مهم برخورداری از این توانایی، دستیابی به اهداف و بهبود کارکرد کاری است.

راهکارهای افزایش تاب‌آوری

افزایش و بهبود این توانایی، الزام منفعت‌گیری از راهکارهای روانی و عملی است که به فرد پشتیبانی می‌کند در روبه رو با چالش‌ها نیرومندتر و انعطاف‌پذیرتر عمل کند. در ادامه، به بازدید این راهکارها پرداخته‌ایم:

راهکارهای روانی

راهکارهای روانشناختی بسیاری برای تحکیم این توانایی وجود دارد که در ادامه به با اهمیت ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

تمرین خودآگاهی

خودآگاهی، یعنی شناخت دقیق احساسات و افکار در لحظه، یکی از پایه‌های مهم تحکیم این توانایی است. هرچه فرد زیاد تر به خودآگاهی برسد و احساسات خود را بهتر بشناسد، عکس العمل‌های خود را در موقعیت‌های گوناگون بهتر مدیریت کرده و از تصمیم‌گیری‌های عجولانه جلوگیری می‌کند.

تحول نگرش

نحوه نگرش ما به چالش‌ها و مشکلات، تاثییر بسزایی در مقدار تاب آوری ما دارد. به جای تمرکز بر جنبه‌های منفی و مانع ها باید برای شناسایی زمان‌ها و جنبه‌های مثبت حاضر در هر موقعیتی تلاش کرد. این نگرش مثبت، پشتیبانی می‌کند تا به جای حس ناکامی و ناامیدی، به جستوجو راه‌حل‌ها و زمان‌هایی برای رشد و پیشرفت باشید.

تمرکز بر اهداف کوچک و قابل‌دستیابی

به جای تعیین اهداف بزرگ و دور از دسترس که امکان پذیر علتناامیدی و دلسردی شوند، بهتر است بر اهداف کوچک و قابل‌دستیابی تمرکز کرد. تقسیم اهداف بزرگ به قسمت‌های کوچک‌تر و تمرکز بر پیشرفت‌های جزئی، حس پیروزی و انگیزه بیشتری در فرد تشکیل کرده و به نگه داری اعتدال روانی و افزایش سازگاری پشتیبانی می‌کند.

راهکارهای عملی

علاوه بر راهکارهای روانی، انجام برخی عمل های عملی هم در تحکیم این توانایی نقش دارند. با اهمیت ترین این راهکارها شامل موارد زیر می باشند:

تشکیل شبکه حمایتی از دوستان و خانواده

برقراری ربط با افرادی که از شما حمایتعاطفی می‌کنند و فضایی امن برای گفتن احساسات فراهم می‌آورند، نقش زیاد مهمی در افزایش تاب آوری روانی دارد. این افراد می‌توانند شامل اعضای خانواده، دوستان صمیمی یا دیگر افراد مورد مطمعن باشند. داشتن یک شبکه حمایتی قوی، به فرد پشتیبانی می‌کند تا در اوقات بحرانی، حس تنهایی نکند و از حمایتو همدلی دیگران منفعت‌مند بشود.

مدیریت استرس با راه حلهایی همانند مدیتیشن و ورزش

انجام فعالیت‌هایی همانند مدیتیشن، یوگا و ورزش‌های هوازی می‌تواند به افت استرس و اسایش ذهن پشتیبانی کند. این عمل های، علاوه‌بر بهبود سلامت روان، تاثییر مثبتی بر سلامت جسم هم دارند.

یادگیری از ناکامی‌ها و ازمایش ها قبل

تحلیل اشتباهات و درس گرفتن از ازمایش ها قبل، به افراد پشتیبانی می‌کند تا با توانایی و آمادگی بیشتری به استقبال چالش‌های تازه بروند. این رویکرد علتمی‌بشود ناکامی‌ها به زمان‌هایی برای رشد و یادگیری تبدیل شوند و در نهایت، افراد در روبه رو با چالش‌ها و سختی‌ها بهتر عمل کنند.

آموزش تاب آوری به کودکان و نوجوانان

آموزش و تحکیم این توانایی در کودکان و نوجوانان، آن‌ها را برای روبه رو با سختی‌ها و دستیابی به پیروزی آماده می‌کند. ۴ راهکار عملی برای تحکیم این توانایی در کودکان و نوجوانان وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

تشکیل فضایی امن برای گفتگو

تشکیل یک محیط امن، صمیمی و بدون قضاوت برای کودک یا نوجوان، به او این امکان را می‌دهد که احساسات، افکار و نگرانی‌های خود را آزادانه با شما در بین بگذارد. او در این شرایط، احساسات خود را بهتر شناخته و مدیریت خواهد کرد.

تحکیم توانایی حل قضیه و مدیریت شوق

به جای حل کردن مشکلات فرزندتان، او را تشویق کنید تا خودش راه‌حل اشکار کند. این کار به او پشتیبانی می‌کند تا توانایی‌های حل قضیه را در خود پرورش دهد. این چنین، آموزش تکنیک‌های مدیریت شوق همانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا، به او پشتیبانی می‌کند تا در شرایط استرس‌زا، اسایش خود را نگه داری کرده و تصمیمات بهتری بگیرد.

پرورش نگرش مثبت و سازنده

به فرزندتان پشتیبانی کنید تا به جای تمرکز بیشتر از حد بر جنبه‌های منفی، بر نقاط قوت و توانمندیهای خود تمرکز کند. تشویق او به دیدن نیمه پر لیوان و اشکار کردن جنبه‌های مثبت در هر موقعیتی، به او پشتیبانی می‌کند تا دیدگاه خوش‌بینانه‌تری نسبت به زندگی اشکار کرده و در روبه رو با مشکلات، بهتر ظاهر بشود.

الگوسازی عادات سالم

کودکان و نوجوانان، به‌طور طبیعی از حرکت بزرگسالان اطراف خود الگوبرداری می‌کنند. به این علت، زیاد مهم است که خودتان هم عادات سالم را مراعات کنید. خواب کافی، تغذیه سالم، ورزش منظم و اهمیت به سلامت روان از با اهمیت ترین این عمل های می باشند.

مسئله مهم: پرورش این توانایی، یک فرایند مستمر و نیازمند همکاری و همراهی افراد گوناگون در زندگی کودک و نوجوان است. والدین می‌توانند از پشتیبانی معلمان، مشاوران و به خصوص روانشناسان کودک منفعت‌مند شوند. دکتر روانشناس کودک می‌تواند با اراعه راهکارهای مشابه با شرایط خاص هر کودک، نقش زیاد موثری در تحکیم این توانایی حیاتی ایفا کند.

تحکیم توانایی تاب آوری؛ کلید برگشت به اعتدال و رشد در برابر چالش‌ها

تاب آوری مهارتی حیاتی است که به فرد پشتیبانی می‌کند تا با چالش‌ها و مشکلاتها روبرو شده و بعد از آن به اعتدال و رشد بازگردد. این توانایی، با تاثییر مستقیم بر سلامت روان و جسم، از اضطراب و افسردگی پیشگیری کرده و کیفیت زندگی را ارتقا می‌بخشد. تاب‌آوری قابلیت آموختن و تحکیم دارد و با تمرین مداوم، فرد می‌تواند در برابر سختی‌ها مقاوم‌تر و انعطاف‌پذیرتر عمل کند. برای تحکیم این توانایی می‌توانید از متخصصان به‌اختصاصی دکتر روانشناس پشتیبانی بگیرید. برای دریافت نوبت از این متخصص، کافی است به سایت دکتردکتر مراجعه کرده و از امکان نوبت‌دهی آنلاین او منفعت‌مند شوید.

منبع های:

pmc.ncbi.nlm.nih.gov

treceducation.com

سوالات متداول

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری