سیروز کبدی چیست و چند نوع دارد؟ + علائم و درمان_رنگو

سیروز کبدی یعنی صدمه‌دیدگی شدید و طویل‌زمان کبد که علتمی‌بشود بافت سالم کبد به بافت زخمی تبدیل بشود. این زخم‌ها، کارکرد طبیعی کبد را مختل می‌کنند و اگر درمان نشوند، می‌توانند به نارسایی کامل کبد منجر شوند. سیروز طبق معمولً نتیجه بیماری‌های مزمن کبدی همانند هپاتیت یا مصرف طویل‌زمان الکل است.

در ادامه این نوشته از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر با ما همراه باشید تا به اتفاق یکدیگر، درمورد بیماری سیروز کبدی، علائم، انواع و درمان و شرایط خطر آن، زیاد تر بدانیم.

اگر سوالی در این رابطه دارید، در انتها و  در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک جواب دهد.

سیروز کبدی چیست؟

سیروز کبدی بیماری‌ای مزمن و پیش‌رونده است که در آن بافت سالم کبد به‌مرور زمان به بافت اسکار تبدیل می‌بشود و توانایی کبد در انجام عملکردهای طبیعی‌اش افت می‌یابد. این حالت طبق معمولً به‌جستوجو صدمه‌های طویل‌زمان همانند هپاتیت مزمن، مصرف زیاد الکل یا تنبلی کبد تشکیل می‌بشود.

مطابق آمار سازمان جهانی بهداشت، سیروز سالانه بیشتر از یک میلیون قربانی در جهان دارد و یکی از علل مهم مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های گوارشی به‌شمار می‌آید. تشخیص زودهنگام و درمان علت عرصه‌ای سیروز، کلید کنترل این بیماری است.

یکی از حقیقت‌های مهم در رابطه سیروز این است که در مرحله های ابتدایی، برگشت‌پذیر نیست، اما قابل کنترل است. اگر عوامل مؤثر همانند سابقه مصرف الکل، چاقی یا عفونت‌های ویروسی کنترل شوند، می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید.

دلایل تشکیل سیروز کبدی

بر پایه راهنماهای بالینی انجمن‌های معتبر همانند AASLD (انجمن آمریکایی مطالعه بیماری‌های کبد) و EASL (انجمن اروپایی مطالعه کبد)، سیروز کبدی طبق معمولً در نتیجه صدمه‌های مزمن به کبد تشکیل می‌بشود. با اهمیت ترین دلایل ابراز سیروز کبدی عبارت‌اند از:

پیشرفت بیماری امکان پذیر تبدیل ابراز عوارضی همانند آسیت، خونریزی‌های گوارشی، یرقان، نارسایی کلیه‌ها، صدمه به روده‌ها، و حتی سرطان کبد بشود.

علائم سیروز کبدی

علائم سیروز کبدی بسته به شدت بیماری و مرحله‌ی پیشرفت آن، متفاوت می باشند. در مرحله های اولیه، امکان پذیر بیمار هیچ علامت خاصی نداشته باشد. اما با پیشرفت بیماری و افت توانایی کبد در کارکرد طبیعی خود، علائم آشکار‌تری ظاهر خواهد شد. این علائم طبق معمولً به علت ناتوانی کبد در انجام عملکردهای سم‌زدایی، رسوب کلاژن در بافت‌های کبدی، و اختلال در متابولیسم پروتئین یا چربی‌ها ابراز می‌کنند.

برخی از علائم نیز امکان پذیر ناشی از بیماری‌های عرصه‌ای همانند هپاتیت B یا C یا بیماری کبد چرب غیرالکلی باشند که در صورت درمان نشدن، تبدیل تنبلی کبد و در نهایت سیروز خواهد شد.

علائم به دو دسته کلی تقسیم خواهد شد:

علائم اولیه

که شامل موارد زیر خواهد شد:

• حس خستگی یا ضعف مداوم
• بی‌اشتهایی یا افت وزن بدون علت اشکار
• حالت تهوع یا ناراحتی گوارشی
• خارش پوست
• خونریزی یا کبودی آسان (برای مثالً خون‌دماغ یا خونریزی لثه)
• قرمزی کف دست‌ها
• ظاهر شدن رگ‌های نازک و قرمز روی پوست (به شکل عنکبوتی)

این علائم امکان پذیر در بیمارانی دیده بشود که دچار مصرف مزمن الکل می باشند یا سابقه‌ی ابتلا به بیماری‌های خودایمنی کبد دارند.

علائم پیشرفته

علائم پیشرفته هم شامل موارد زیر می‌بشود:

• زردی پوست و چشم‌ها (یرقان)
• تجمع مایع در شکم (آسیت)
• ورم پاها و مچ‌ها
• گیجی، اختلال حافظه یا تحول حرکت (نشانه‌ای از انسفالوپاتی کبدی)
• تیره شدن ادرار یا روشن شدن رنگ مدفوع
• خونریزی گوارشی (برای مثالً استفراغ خونی یا مدفوع سیاه‌رنگ)
• بزرگ شدن کبد یا طحال
• اختلالات هورمونی همانند نازک شدن مو یا بی‌نظمی قاعدگی در زنان

در این مرحله، امکان پذیر عروق کبدی نیز صدمه دیده باشند و بیماری به دیگر اندام‌ها همانند روده‌ها و کلیه‌ها نیز تأثیر بگذارد. در مواردی، به علت اختلال در متابولیسم چربی و پروتئین، بیمار دچار افت وزن شدید، ضعف عضلانی و اختلالات عصبی می‌بشود.

مرحله های و پیشرفت سیروز کبد

سیروز کبدی یکی از بیماری‌های پیشرونده و مزمن کبد است که در صورت عدم درمان، به‌مرور می‌تواند علتاز کار افتادن کبد بشود. با رسوب کلاژن و تشکیل بافت اسکار، بافت طبیعی کبد تخریب شده و توانایی کبد در انجام ماموریت های حیاتی‌اش افت می‌یابد. این بیماری می‌تواند ناشی از مصرف مزمن الکل، هپاتیت‌های ویروسی، یا بیماری‌هایی همانند کبد چرب غیرالکلی و اختلالات متابولیسم چربی و پروتئین باشد.

از آن‌جایی که سیروز دارای طیف گسترده‌ای از علائم و شدت‌ها است، به‌طور معمول به دو مرحله مهم تقسیم می‌بشود:

سیروز جبران شده

در این مرحله، با وجود صدمه مزمن به بافت کبدی، کارکرد کبد تا این مدت تا حدودی نگه داری شده است. فرد امکان پذیر علائمی نداشته باشد یا فقط با حس خستگی، افت انرژی یا ضعف عمومی روبه رو بشود. تعداد بسیاری از بیماران در این مرحله، حتی امکان پذیر به نادرست فکر کنند مشکل خاصی ندارند و برای بازدید علائم به پزشک مراجعه نمی‌کنند. در حالی‌که مراجعه به پزشک متخصص گوارش یا کلینیک‌های تخصصی کبد می‌تواند علتشناسایی زودهنگام و پیشگیری از پیشرفت بیماری بشود.

سیروز غیر جبران نشده

در صورت عدم درمان یا پیشرفت تدریجی صدمه‌ها، فرد داخل مرحله غیرجبران‌نشده می‌بشود. در این مرحله، کبد دیگر قادر به انجام عملکردهای حیاتی خود نیست و علائم جدی‌تری ابراز اشکار می‌کند. این حالت می‌تواند همراه با افسردگی، بی‌حالی، تغییرات خلق‌وخو و حتی اختلال در تمرکز باشد؛ موضوعی که ربط آن با افت سطح سروتونین نیز بازدید شده است.
در این مرحله، فرد نیاز به مراقبت‌های تخصصی و به گمان زیاد بستری در مراکز پیشرفته دارد. بسته به شدت بیماری، بعضی اوقات برای بهبود جریان خون یا افت سختی وریدی، از راه حلهایی همانند قرار دادن استنت یا آندوسکوپی منفعت گیری می‌بشود.

عوارض جانبی سیروز کبدی

عوارض سیروز می‌تواند شامل موارد زیر است:

• سختی خون بالا در وریدهایی که خون کبد را فراهم می‌کنند
• تورم در پاها و شکم
• بزرگ شدن طحال
• خون ریزی
• عفونت بدن
• سوء تغذیه
• جمع آوری سموم در مغز (آنسفالوپاتی کبدی)
• یرقان
• افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد
• نارسایی حاد مزمن کبد

جلوگیری از ابتلا به سیروز کبدی

پیشگیری از سیروز کبدی، تا حد بسیاری به شناسایی و کنترل عوامل عرصه‌ساز آن بستگی دارد. در ادامه، راهکارهایی برای پیشگیری از این بیماری را به شما معارفه می کنیم:

مسئله! نگه داری وزن سالم. مقدار بیشتر از حد چربی بدن می‌تواند به کبد شما صدمه رساند. اگر چاق و یا اضافه وزن دارید با دکتر سیروز کبدی خود در رابطه یک برنامه افت وزن سخن بگویید کنید.

تشخیص سیروز کبدی

تشخیص سیروز کبدی طبق معمولً بر پایه ترکیبی از علائم بالینی، معاینه فیزیکی، آزمایش‌های خون، تصویربرداری و بعضی اوقات بیوپسی کبد انجام می‌بشود.

مسئله! مقصد از این برسی‌ها، بازدید کارکرد کبد، شناسایی علت عرصه‌ای و تعیین شدت صدمه کبدی است. این چنین سونوگرافی کبد، یکی از راه حلهای تشخیص این بیماری است.

درمان سیروز کبدی

سپس از تشخیص علت تشکیل سیروز کبدی، روال درمان این بیماری اغاز می‌بشود که با دقت به علت و شدت بیماری در افراد فرق می‌کند. درمان سیروز کبد، دارای ۳ نوع گوناگون است؛ درمان علت عرصه‌ای، درمان علائم و عوارض،جراحی و مداخله تخصصی و تحول سبک زندگی.

در ادامه درمورد هر کدام زیاد تر توضیح خواهیم داد.

درمان علت عرصه‌ای

در راستای درمان علت عرصه‌ای، درمان سیروز کبد به این‌صئرت پیش می‌رود:

• درمان هپاتیت‌های ویروسی؛ برای هپاتیت B و C، داروهای ضد ویروسی می‌توانند به افت التهاب کبد و جلوگیری از پیشرفت سیروز پشتیبانی کنند.

• افت وزن و درمان کبد چرب؛ در بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی، افت وزن از طریق رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌تواند به افت چربی کبد پشتیبانی کند.

• ترک الکل؛ در سیروز ناشی از مصرف الکل، ترک کامل الکل با اهمیت ترین قسمت درمان است.

• درمان بیماری‌های خودایمنی؛ بیماری‌هایی همانند هپاتیت خودایمنی نیاز به درمان با داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی دارند.

درمان علائم و عوارض

علاوه‌بر درمان بیماری، بعضی اوقات باید علائم و عوارض آن را هم درمان کرد:

• داروهای کاهنده سختی خون پورت؛ برای پیشگیری از خونریزی از واریس مری، داروهایی همانند بتابلوکرها همچون پروپرانولول، برای افت سختی خون پورت تجویز خواهد شد.

• مدرها (Diuretics)؛ برای درمان آسیت یا تجمع مایع در شکم، داروهای مدر همانند اسپیرونولاکتون و فوروزماید منفعت گیری خواهد شد.

• کنترل انسفالوپاتی کبدی؛ داروهایی همانند لاکتولوز برای افت سموم در خون و پیشگیری از گیجی و اختلالات شناختی منفعت گیری خواهد شد.

جراحی و مداخلات تخصصی

بعضی اوقات هم برای درمان، نیار به درمان‌های تهاجمی همچون جراحی است:

• پیوند کبد؛ در موارد پیشرفته سیروز غیرجبران‌شده که کبد دیگر قادر به انجام عملکردهای طبیعی خود نیست، پیوند کبد امکان پذیر تنها گزینه درمانی باشد.

• تراوش خون از واریس‌های مری؛ اگر خونریزی از واریس‌های مری رخ دهد، درمان‌های اندوسکوپیک همانند باندینگ واریس یا اسکلروتراپی برای کنترل خونریزی انجام می‌بشود.

• درمان آسیت مقاوم؛ در صورت عدم جواب به داروهای مدر، امکان پذیر نیاز به پاراسنتز (تخلیه مایع از شکم) باشد.

تحول سبک زندگی

یقیناً با استمرار و مداومت، می‌توانید با تحول سبک زندگی این بیماری را درمان کرد:

• رژیم غذایی مناسب؛ بیمارانی که سیروز دارند باید از مصرف نمک زیاد اجتناب کنند و در صورت نیاز به دریافت ویتامین‌ها و مواد مغذی، تحت نظر پزشک قرار گیرند.

• پیگیری منظم؛ بیماران باید تحت نظر پزشک متخصص کبد قرار گیرند و به‌طور منظم آزمایش‌های کارکرد کبد و تصویربرداری انجام بدهند.

نکات مهم درمورد ورزش‌های مناسب سیروز کبدی

اگر به این بیماری مبتلا هستید، در عرصه ورزش به این نکات دقت کنید:

• باید ورزش را با شدت کم اغاز کرده و به‌مرور زمان شدت و تعداد دفعات آن را افزایش دهید.

• ورزش‌های شدید امکان پذیر علتخونریزی، کم شدن سختی یا تشدید آسیت شوند.

• باید در طول ورزش آب کافی بنوشید و بین جلسات ورزش، به بدن زمان استراحت دهید.

• در صورت ابراز علائمی همانند سرگیجه، تنگی نفس یا درد شکم، باید ورزش را متوقف کرده و با پزشک مشورت کنید.

برای درمان سیروز کبدی باید به پزشکان کدام تخصص مراجعه کرد؟

برای درمان سیروز کبدی، باید به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. پزشکان این تخصص در تشخیص، درمان و پیگیری بیماری‌های مربوط به کبد، مجاری صفراوی و دستگاه گوارش تخصص دارند.

برای اشکار کردن بهترین دکتر کبد مخصوصا در شهر خود، می‌توانید از سامانه نوبت دهی دکتردکتر پشتیبانی بگیرید.

منبع های:

mayoclinic.org

سوالات متداول

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری