اگزمای پوست سر چیست؟ + بهترین راه‌های درمان و پیشگیری_رنگو

اگزمای پوست سر، یک بیماری التهابی مزمن است که با خارش، قرمزی و شوره سر نشان همراه است. شایع‌ترین نوع این عارضه، درماتیت سبورئیک نام دارد که در بین مردان از زنان شایع‌تر است.

علت دقیق این عارضه پوستی به طور کامل کشف نشده اما متخصصان مجموعه‌ای از عوامل را در پیدایش آن دخیل می‌دانند. رشد بیشتر از حد قارچ پوستی به نام مالاسزیا، توانایی ژنتیکی، تغییرات هورمون‌ها، استرس‌ و مواد محرک، از جمله عواملی می باشند که می‌توانند عرصه‌ساز ابراز یا تشدید علائم این بیماری باشند. 

این بیماری طبق معمول همیشه در بدن فرد باقی می‌ماند و طی دوره‌های متناوب بهبود یافته و مجدد شعله‌ور می‌بشود. تشخیص صحیح و به‌کارگیری راه حلهای درمانی مناسب، می‌توان علائم آن را به خوبی کنترل و مدیریت کرد. در این نوشته از مجله پزشکی دکتردکتر، این بیماری را به طور کامل شرح خواهیم داد.

در انتها، سوالات خود را در قسمت نظرات بنویسید تا جواب را از کارشناس سلامتی دکتردکتر دریافت کنید.

اگزمای پوست سر چیست؟

اگزما یا درماتیت، یک بیماری مزمن است که علتالتهاب، خشکی و خارش بدن می‌بشود. قسمت عمده‌ای از موارد ابتلا به عارضه پوستی هم به نوع درماتیت سبورئیک تعلق دارد که رایج‌ترین شکل این بیماری محسوب می‌بشود.

علائم اگزمای پوست سر

همچون تعداد بسیاری از بیماری‌ های پوستی، این بیماری هم با مجموعه‌ای از نشانه‌ها ظاهر می‌بشود. اگرچه نشانه‌های اگزما می‌توانند از فردی به فرد دیگر و بسته به نوع و شدت اگزما متفاوت باشند، اما برخی علائم کلیدی و مشترک وجود دارند که شناخت آن‌ها برای تشخیص و کنترل صحیح بیماری الزامی است. برخی از رایج‌ترین علائم اگزمای پوست سر شامل موارد زیر می باشند:

• خارش
• لکه‌های چرب یا مومی‌ شکل (اختصاصی درماتیت سبورئیک)
• التهاب
• قرمزی پوست
• پوسته‌ پوسته شدن پوست
• تحول رنگ پوست

با پیشرفت بیماری و عدم درمان، این علائم تشدید شده و درمان هم پیچیده‌تر و طویل‌تر خواهد شد. به این علت، با مشاهده نخستین نشانه‌ها، پیشنهاد می‌بشود هرچه سریع تر با یک پزشک متخصص پوست مشورت کنید. تشخیص و عمل به موقع می‌تواند به کنترل سریع تر بیماری و جلوگیری از عوارض بعدی پشتیبانی بسیاری کند.

تفاوت اگزمای پوست سر با پسوریازیس و شوره

به علت شباهت ظاهری برخی علائم، این بیماری بعضی اوقات با شوره سر یا پسوریازیس نادرست گرفته می‌بشود؛ اما این بیماری‌ها تفاوت‌های مهمی با هم دارند. برای فهمیدن تفاوت‌های این سه بیماری پوستی، به جدول زیر دقت کنید:

مسئله مهم! تشخیص قطعی این سه بیماری تنها توسط پزشک متخصص پوست مقدور است. اگر علائم شبیهی دارید، از خوددرمانی پرهیز کرده و برای تشخیص دقیق علت خارش سر به پزشک مراجعه کنید.

بر پایه اطلاعات انتشار شده توسط وب‌سایت Terra Medical Clinic، 

نزدیک به ۳ تا ۵ درصد از جمعیت کل جهان به اگزمای پوست سر مبتلا می باشند. 

این بیماری پوستی محدود به یک گروه سنی خاص نیست و در گروه بزرگسالان و کودکان، حتی نوزادان مشاهده می‌بشود.

انواع اگزمای پوست سر

در ادامه، با انواع بیماری اگزما که ناحیه پوست سر را دچار می‌کنند، آشنا خواهید شد.

درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک رایج‌ترین نوع اگزمایی است که در پوست سر و خط رویش مو ظاهر می‌بشود. ویژگی‌های ظاهری این بیماری بسته به رنگ پوست فرد متفاوت است؛ در افراد با پوست روشن‌، طبق معمول به طور لکه‌های قرمز نمایان می‌بشود. در حالی که در افراد با پوست تیره‌تر، امکان پذیر نواحی دچار روشن‌تر از پوست اطراف به نظر برسند و قرمزی پوست کمتر به چشم می‌خورد. 

یکی از برجسته‌ترین و شایع‌ترین نشانه‌های درماتیت سبورئیک، پوسته پوسته شدن پوست سر است که به نام شوره شناخته می‌بشود. اگر درماتیت سبورئیک به موقع درمان نشود، عرصه را برای عفونت‌های ثانویه فراهم می‌کند.

کلاه گهواره

کلاه گهواره اصطلاحی رایج برای درماتیت سبورئیک نوزادی است که طبق معمول در بازه سنی سه هفتگی تا دوازده ماهگی مشاهده می‌بشود. مشخصه مهم این نوع اگزما کودکان، راه اندازی پوسته‌های ضخیم و چرب روی پوست سر است که زیاد تر به رنگ‌های سفید یا زرد دیده خواهد شد. برخلاف دیگر انواع اگزما، کلاه گهواره طبق معمول بدون خارش است و جهت درد و ناراحتی قابل توجهی در نوزاد نمی‌بشود.

درماتیت آتوپیک

اگزمای آتوپیک، یکی دیگر از انواع اگزمای پوست سر است که زیاد تر در دوران کودکی اغاز می‌بشود، اما می‌تواند در هر سنی افراد را دچار کند. خشکی شدید، التهاب و خارش از مهم‌ترین علائم این نوع اگزما می باشند. خارش ناشی از این عارضه پوستی بعضی اوقات به قدری شدید خواهد می بود که صدمه‌های پوستی و افزایش خطر عفونت‌ را به جستوجو دارد. سابقه خانوادگی ابتلا به درماتیت آتوپیک، آسم یا تب یونجه (رینیت آلرژیک) از عوامل خطر مهم ابتلا به این بیماری به شمار می‌روال.

درماتیت تماسی تحریک کننده

این نوع اگزما وقتی رخ می‌دهد که پوست سر در تماس با یک ماده تحریک‌کننده قرار می‌گیرد. این عکس العمل یک جواب آلرژیک نیست، بلکه نتیجه صدمه مستقیم به لایه محافظ پوست است. مواد شیمیایی حاضر در برخی محصولات مو همچون شامپوها، رنگ مو، اسپری‌های حالت‌دهنده و محصولات حاوی الکل از جمله عوامل رایج ایجادکننده این نوع درماتیت می باشند. علائم این درماتیت تماسی پوست سر شامل خشکی، خارش، قرمزی و التهاب پوست سر می‌بشود.

درماتیت تماسی آلرژیک

این نوع درماتیت تماسی پوست سر، یک عکس العمل سیستم ایمنی به مواد شیمیایی یا آلرژن‌های خاص است. این نوع عکس العمل، برخلاف حساسیت‌های سریع، به تماس مکرر و طویل‌زمان با ماده محرک نیاز دارد و امکان پذیر بعد از ماه‌ها یا حتی سال‌ها از اولین روبه رو، علائم خود را نشان دهد. در این حالت، سیستم ایمنی بدن به‌ نادرست ماده‌ای بی‌خطر را به‌گفتن یک تهدید شناسایی کرده و واکنشی التهابی تشکیل می‌کند که تبدیل خارش، قرمزی و تورم می‌بشود. شامپوها، نرم‌کننده‌ها، ژل‌ها و رنگ مو از شایع‌ترین محرک‌های این حساسیت پوستی می باشند.

علت اگزمای پوست سر

علت دقیق این بیماری کاملا اشکار نیست، اما ژنتیک، جواب نامناسب سیستم ایمنی و قارچ مالاسزیا (Malassezia)، نقش پررنگی در تشکیل آن دارند. در ادامه، هر یک از این عوامل را مورد بازدید قرار داده‌ایم.

رشد بیشتر از حد مخمر مالاسزیا

قارچ مالاسزیا از ساکنان طبیعی و بی‌زیان پوست است و در نواحی غنی از غدد سباسه همچون پوست سر زندگی می‌کند. وقتی که اعتدال میکروبی پوست سر به هم می‌خورد، این قارچ به طور کنترل‌نشده تکثیر اشکار می‌کند. این تکثیر بی‌رویه قارچ، جواب التهابی در پوست را تحریک کرده و تبدیل ابراز علائم درماتیت سبورئیک همچون قرمزی، خارش و پوسته‌ریزی می‌بشود.

تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی، به‌اختصاصی نوسان در سطح آندروژن‌ها، علتافزایش چربی پوست و رشد قارچ مالاسزیا می‌بشود؛ که می‌تواند عامل اگزمای پوست سر باشد.

پیش فعالی سیستم ایمنی

نقش سیستم ایمنی در ابراز اگزما پوست سر، به علت حساسیت بیشتر از حد آن است. در این شرایط، سیستم ایمنی بدن، مواد یا پاتوژن‌های بی‌خطر را به‌گفتن یک تهدید شناسایی می‌کند. این تشخیص نادرست تبدیل عکس العمل التهابی اغراق‌آمیز و در نتیجه تشکیل علائم اگزما می‌بشود. به این علت، اگزما نه به علت ضعف سیستم ایمنی، بلکه به علت حساسیت زیاد و کارکرد نامناسب آن تشکیل می‌بشود. 

عوامل محیطی و سبک زندگی

درماتیت تماسی پوست سر طبق معمول بر تاثییر شرایط محیطی یا سبک زندگی تشکیل می‌بشود. با اهمیت ترین عوامل ابراز این بیماری شامل موارد زیر می باشند:

• استرس
• افسردگی
• چاقی
• افتخواب
• پوست چرب
• هوای سرد و خشک
• تعریق زیاد
• مواد شیمیایی قوی حاضر در شوینده‌ها و صابون‌ها
• منفعت گیری از محصولات حاوی الکل
• قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها

علاوه‌بر‌ این، ابتلا به اختلالات سیستم عصبی همچون پارکینسون، سکته و صرع، اختلالات سیستم ایمنی نظیر ایدز و بیماری‌های پوستی همانند روزاسه و آکنه هم با افزایش گمان ابراز این بیماری مرتبط می باشند.

تشخیص اگزمای پوست سر

برای تشخیص اگزمای سر، دکتر پوست و مو ابتدا به بازدید بالینی پوست سر می‌پردازد تا علائم را مشاهده کند. سپس، با گرفتن شرح حال دقیق از بیمار، زمان اغاز علائم و جزئیات مربوط به آن‌ها را جویا می‌بشود. طبق معمول، تشخیص این نوع بیماری پوستی فقط با معاینه بالینی مقدور است و نیازی به آزمایش‌های تشخیصی خاصی نیست. با این حال، در برخی موارد، برای رد دیگر بیماری‌های پوستی شبیه، امکان پذیر عمل به مثالبرداری از پوست سر کند. این عمل به تایید نهایی تشخیص پشتیبانی کرده و مسیر درمان را اشکار می‌کند.

راه درمان اگزما پوست سر

برای کنترل و درمان اگزما در پوست سر، راه حلهای بسیاری وجود دارد و روش مناسب با دقت به نوع و شدت اگزما توسط پزشک انتخاب می‌بشود. پزشکان طبق معمول ترکیبی از درمان‌های موضعی و خوراکی را برای کنترل علائم و پیشگیری از عود بیماری تجویز می‌کنند. در ادامه به برخی از راه حلهای درمان درماتیت تماسی پوست سر و دیگر انواع اگزمای پوست سر که زیاد تر توسط متخصصین پوست پیشنهاد خواهد شد، می‌پردازیم.

درمان خانگی اگزما پوست سر

برای افت علائم این بیمار و بهبود حالت آن، می‌توان از برخی راه حلهای خانگی و طبیعی منفعت گرفت. این راه حلها می‌توانند به‌گفتن درمان‌های مکمل در کنار راه حلهای پزشکی مورد منفعت گیری قرار گیرند یا در موارد خفیف بیماری، به تنهایی به کنترل علائم پشتیبانی کنند. در ادامه به چند روش موثر خانگی برای درمان این بیماری اشاره شده است:

آبرسانی و مرطوب‌ کردن پوست سر

یکی از با اهمیت ترین قدم‌ها در کنترل اگزما، رطوبت‌رسانی است و خشکی پوست می‌تواند علتتشدید خارش و التهاب بشود. برای افت خشکی و التهاب ناشی از اگزمای پوست سر طب سنتی، منفعت گیری از روغن نارگیل و روغن درخت چای را پیشنهاد می‌کند اما ملزوم است بدانید که منفعت گیری از این راه حلها پشتوانه علمی ندارد و با شواهد قطعی و کافی همراه نیست. این چنین، درمان گیاهی اگزمای پوست سر با برخی از روغن‌ها یا محصولات طبیعی، می‌تواند حساسیت‌زا بوده یا علائم را تشدید کند.

مسئله مهم! منفعت گیری از روغن زیتون برای درمان خانگی اگزمای پوست سر پیشنهاد نمی‌بشود، چون امکان پذیر به سد طبیعی پوست صدمه رسانده و علائم را بدتر کند.

منفعت گیری از محصولات درمانی بدون نسخه (OTC)

منفعت گیری از شامپوها و محصولات دارویی بدون نسخه که حاوی ترکیبات فعال زیر می باشند، یکی از راه حلهای خانگی موثر در کنترل علائم اگزما محسوب خواهد شد:

• کلتار (Coal tar) یا همان قطران زغال‌سنگ
• گوگرد
• اسید سالیسیلیک

در صورت تشدید علائم، عدم جواب به درمان‌های خانگی یا مشاهده علائم عفونت، پیشنهاد می‌بشود حتما از یک متخصص پوست پشتیبانی بگیرید.

بهترین شامپو برای درمان اگزمای پوست سر

برای درمان اگزمای پوست سر، انتخاب شامپوی مناسب یک عمل درمانی اساسی محسوب می‌بشود. شامپوهای معمولی زیاد تر حاوی سورفکتانت‌ها و عطرهایی می باشند که می‌توانند علتتحریک و تشدید علائم شوند. به این علت، پیشنهاد می‌بشود از شامپوهای ملایم و با pH متعادل منفعت گیری بشود. 

شامپوهای موثر در کنترل اگزمای قارچی پوست سر

در مواردی که اگزمای پوست سر به علت رشد بیشتر از حد قارچ تشکیل شده باشد، منفعت گیری از شامپوهای ضدقارچ پیشنهاد می‌بشود. این شامپوها با مهار تکثیر قارچ، به افت التهاب و پوسته پوسته شدن پوست سر پشتیبانی می‌کنند. با اهمیت ترین ترکیبات فعال در این نوع شامپوها، شامل موارد زیر می باشند:

• اسید سالیسیلیک
• کتوکونازول
• سلنیوم سولفاید
• پیروکتون اولامین

در موارد اگزمای شدید پوست سر، پزشک متخصص امکان پذیر شامپوهایی را تجویز کند که حاوی ترکیبات نیرومندتری همچون سیکلوپیروکس (Ciclopirox) می باشند.

دقت: شامپوهای ضدقارچ تنها وقتی اثربخش می باشند که این بیماری ناشی از رشد قارچ باشد. به این علت، منفعت گیری از این شامپوها برای دیگر انواع اگزمای غیرقارچی همچون درماتیت تماسی پوست سر، طبق معمول نتیجه‌ مثبتی به جستوجو ندارد.

بهترین دارو برای برای درمان اگزمای پوست سر

برای کنترل علائم انواع اگزما در پوست سر همچون درماتیت تماسی پوست سر، زیاد تر نیاز به منفعت گیری از قرص، کرم و پماد در کنار دیگر راه حلهای درمانی است. این داروها با مقصد افت علائم، کنترل التهاب و جلوگیری از عفونت تجویز خواهد شد تا به بهبود کامل حالت پوست سر پشتیبانی کنند. در ادامه، تعدادی قرص و پماد برای اگزمای پوست سر ذکر کرده‌ایم:

• کورتیکواستروئیدهای موضعی ملایم
• داروهای موضعی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
• داروهای خوراکی ضدقارچ
• آنتی‌بیوتیک خوراکی در صورت وجود عفونت

هیچ زمان بدون مشورت با پزشک از داروهای ذکر شده منفعت گیری نکنید. همه این داروها، به‌اختصاصی کورتیکواستروئیدها که بهترین دارو برای خارش بدن و دیگر علائم اگزما محسوب خواهد شد، دارای دوره درمانی مشخصی می باشند و منفعت گیری خودسرانه، بیشتر از حد یا طویل‌زمان از آن‌ها می‌تواند با عوارض جانبی همراه باشد.

آیا اگزمای پوست سر علتریزش مو می بشود؟

خود این بیماری علتریزش مو نمی‌بشود، اما التهاب و صدمه‌های ناشی از آن می‌توانند به طور قابل توجهی در ریزش موقت مو نقش داشته باشند. این اتفاق از چند طریق زیر رخ می‌دهد:

• صدمه به فولیکول‌های مو: التهاب شدید پوست سر می‌تواند به فولیکول‌های مو صدمه رسانده و آن‌ها را ضعیف کند. در نتیجه، موها سست شده و با کوچک‌ترین تحریک یا شانه زدن به راحتی می‌ریزند.
• اختلال در تغذیه ریشه مو: التهاب، جریان خون به ریشه‌های مو را افت می‌دهد. هنگامی فولیکول‌ها اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نکنند، رشد مو متوقف شده و داخل فاز ریزش می‌بشود.
• خاراندن مداوم: خاراندن مکرر و شدید پوست می‌تواند به ساقه مو صدمه بزند، علتشکستگی آن بشود و ریزش مو را تسریع کند.
• خشکی پوست سر: اگزما علتصدمه به سد محافظتی پوست و از دست رفتن رطوبت می‌بشود. خشکی شدید پوست سر، علتتضعیف فولیکول‌های مو و ریزش آن‌ها خواهد شد.

با درمان موفق اگزما، ریزش مو هم متوقف خواهد شد و موها کم کم به حالت عادی برمی‌گردند. به این علت، برای جلوگیری از ریزش موی قابل دقت، زیاد مهم است که درمان اگزما در اسرع زمان و زیر نظر پزشک متخصص اغاز بشود.

چطور از اگزمای پوست سر پیشگیری کنیم؟

اگرچه تا این مدت علت اگزما به طور کامل شناخته نشده اما با مراعات برخی نکات می‌توان گمان عود و شدت یافتن آن را افت داد. متخصصان پوست و مو، راهکارهای زیر را برای پیشگیری از این عارضه پوستی پیشنهاد می‌کنند:

• برای پیشگیری از درماتیت تماسی پوست سر، از تماس پوست با مواد محرک و شوینده‌های قوی و عطری که می‌توانند پوست سر را تحریک کنند، خودداری کنید.
• پوست سر خود را به طور منظم بشویید. شست‌وشوی پوست سر با آب ولرم و شامپوهای فاقد عطر و مواد محرک، گمان التهاب را افت می‌دهد.
• کنترل استرس از طریق تکنیک‌هایی همچون مدیتیشن و یوگا به افت گمان عود اگزما پشتیبانی خواهد کرد.
• بعد از فعالیت‌های بدنی که تبدیل تعریق خواهد شد، سر خود را بشویید تا عرق روی پوست باقی نماند.
• منفعت گیری از دستگاه‌های رطوبت‌ساز در منزل، به اختصاصی در فصول سرد، مانع از خشک شدن هوا و تشدید علائم اگزما می‌بشود.
• هر بیماری که خطر ابتلا به درماتیت سبورئیک را افزایش می‌دهد، باید به‌ شدت درمان بشود.

هرگونه علائم اولیه این بیماری را جدی بگیرید و در صورت مشاهده آن، سریعا به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. تشخیص و درمان به‌ موقع در مرحله های ابتدایی بیماری، با اهمیت ترین قدم برای جلوگیری از پیشرفت و شدت یافتن آن است.

درمان اگزمای پوست سر؛ پایانی برای خارش‌های آزاردهنده!

زندگی با خارش، التهاب و شوره‌های مداوم ناشی از اگزمای اسکالپ سر، توانایی‌ای کلافه‌کننده و ناخوشایند است که اسایش و اعتمادبه‌نفس را از فرد می‌گیرد. اما جای نگرانی نیست! این مشکل پوستی طبق معمول به خوبی به درمان‌های متنوع، از راهکارهای خانگی تا داروهای تخصصی، جواب داده و آن را فروکش می‌کند. این چنین با برداشتن قدم‌های آگاهانه برای مراقبت از پوست سر و دوری از عوامل محرک، می‌توان کنترل بیماری را به دست گرفت و فواصل بین برگشت علائم را افزایش داد. در صورتی علائم شبیه دارید، از طریق سایت دکتردکتر، از یک دکتر پوست آنلاین نوبت ویزیت بگیرید و مانع از پیشرفت بیماری شوید.

منبع های:

eczema.org

clevelandclinic.org

سوالات متداول

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری