کم شنوایی چیست؟ نحوه درمان کم شنوایی در سنین مختلف_رنگو

افت شنوایی و درست کار نکردن قسمت‌های گوناگون گوش را کم شنوایی می‌گویند. افت شنوایی، انواع و علل مختلفی دارد. برای مثال، این بیماری در کودکی علت ژنتیکی دارد و در کهن سالی، در تاثییر قرار گرفتن در معرض صدا‌های بلند، اتفاق می‌افتد. برای درمان کم شنوایی، باید به تخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
در این نوشته از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، درمورد مشکل در شنیدن صداهای بلند، انواع کم شنوایی و این چنین راهکارهایی برای پیشگیری از کم شنوایی و درمان‌های آن، حرف های‌ایم. درمورد منفعت گیری از سمعک، کاشت حلزون شنوایی و درمان‌های دارویی هم توضیحاتی را اراعه کرده‌ایم.
برای خواندن این نوشته، به ۵ دقیقه زمان نیاز دارید.

اگر سوالی دارید، می‌توانید در انتهای صفحه و در قسمت نظرات نقل کنید تا پزشک جواب دهد.

کم شنوایی چیست؟

اختلال کم شنوایی، یک مشکل مهم در ربط با حس شنوایی است. یعنی وقتی که یک فرد، به‌اندازه افرادی که شنوایی طبیعی دارند، قادر به شنیدن نباشد.

شدت کم شنوایی، بر پایه مقدار صدمه به قسمت‌های گوناگون گوش می‌تواند خفیف، متوسط، شدید و عمیق باشد.

در برخی موارد، کم شنوایی خفیف است و با یک ویزیت و با مراقبت از گوش و یک درمان ساده، از بین بردن می‌بشود. اما در برخی موقعیت‌های دیگر، اینگونه نیست و فرد باید به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند.

حالت‌های گوناگون کم شنوایی

در بازدید کلی، کم شنوایی دو حالت دارد؛ دو طرفه و یک طرفه. با این که هر دو حالت کم شنوایی برای فرد، سختی‌هایی به همراه دارد اما، کم شنوایی یک‌طرفه مشکلات بیشتری تشکیل می‌کند. برای مثال، در کم شنوایی یک طرفه، فرد در جهت‌یابی و مکان‌یابی صدایی که می‌شنود، ناتوان است.
این چنین باید دقت داشته باشیم که کم شنوایی گوش راست و کم شنوایی گوش چپ، دلایل خاص خود را دارند. علت کم‌شدن شنوایی گوش راست، کم‌شدن توان گوش چپ است. در این چنین شرایطی، درمان کم شنوایی گوش راست، منوط به درمان گوش دیگر خواهد می بود. در ادامه به بازدید حالت‌های گوناگون می‌پردازیم:

کم شنوایی دو طرفه

کم شنوایی دو طرفه به افت شنوایی در هر دو گوش اشاره دارد. این حالت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله ژنتیک، سن، عفونت‌ها، صدمه‌های فیزیکی یا قرار گرفتن در معرض صداهای بلند. این نوع کم شنوایی امکان پذیر بر توانایی فرد در فهمیدن مکالمات و شنیدن صداهای روزمره تأثیر بگذارد. درمان‌های رایج شامل منفعت گیری از سمعک، جراحی‌های گوناگون، و توانبخشی شنوایی است. مراجعه به متخصص شنوایی‌شناسی برای تشخیص دقیق و برنامه‌ریزی درمانی مناسب الزامی است.شنوایی شناسی یکی از زیرتخصص های مربوط به گوش و حلق و بینی است که برای کسب اطلاعات زیاد تر درمورد این تخصص مهم می توانید به نوشته تخصص گوش و حلق و بینی چیست در مجله سلامت دکتردکتر مراجعه نمایید.

کم شنوایی یک ‌طرفه

در کم شنوایی یک‌ طرفه، فقط یکی از گوش‌ها ضعیف می‌بشود. کم شنوایی یک طرفه به افت یا از دست دادن شنوایی در یکی از گوش‌ها اشاره دارد. این حالت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله عفونت‌های گوش، صدمه‌های فیزیکی، تومورها، یا مشکلات عصبی. افراد مبتلا به کم شنوایی یک طرفه امکان پذیر در تعیین جهت صداها و شنیدن مکالمات در محیط‌های پر سر و صدا مشکل داشته باشند.

تشخیص کم شنوایی یک طرفه توسط یک متخصص شنوایی‌شناسی انجام می‌بشود و درمان‌ها می‌تواند شامل منفعت گیری از سمعک، ایمپلنت‌های گوش میانی یا راه حلهای جراحی باشد. مراجعه به متخصص برای تعیین علت دقیق و انتخاب بهترین روش درمانی الزامی است.

بازدید کم شنوایی در گروه‌های سنی گوناگون

علت کم شنوایی در هر سن و سال، دلایل منحصربفرد خودش را دارد. برای مثال علت کم شنوایی در جوانان، زیاد تر بر تاثییر عوامل بیرونی است. اما برای کودکان یا سالمندان، امکان پذیر شرایط سلامت داخلی بدن، تاثییر بیشتری روی قوت شنوایی بگذارند.

در جدول زیر، برخی از علائم و بازه‌های ناشنوای در سنین گوناگون را بازدید کرده‌ایم:

در ادامه، هرکدام از این بازه‌های سنی را به تفکیک، بازدید می کنیم.

کم شنوایی در کودکان و نوزادان

علت کم شنوایی در کودکان و نوزادان، عموما ژنتیکی و عصبی است. کم شنوایی ژنتیکی در ماه‌ها و سال‌های آغازین عمر، قابل تشخیص است.

اگر جزئی‌تر بازدید کنیم، کودکان یا نوزادانی که کم شنوا می باشند، برخی از صدا‌ها را می‌شنوند و برخی دیگر را نمی‌شنوند.

کم شنوایی عصبی کودکان، حالتیست که از ابتدای تولد، صدمه گوش داخلی را اثبات می‌کند. برای تشخضیص کم شنوایی در کودکان، ملاک‌های زیر، به ما پشتیبانی می‌کنند:

• نسبت به صدا‌های بلند عکس العمل آنچنانی نشان نمی‌دهند؛
• سپس از ۶ ماهگی منبع های صداها را جستوجو نمی‌کنند (مشکل در فهمیدن گفتار دارند)؛
• تا ۱سالگی واژه‌های «مامان» و «بابا» را گفتن نمی‌کنند؛
• وقتی که نام آنها را صدا بزنند، عکس‌العملی نشان نمی‌دهند.

کودکانی که به مراتب در گروه سنی بالا‌تری قرار دارند، در یادگیری سخن بگویید کردن، کندتر از دیگر هم‌سن و سال‌های خود می باشند.

این چنین، جملات آنها ناواضح و نامشخص است و تلویزیون را با صدای بلند تماشا می‌کنند. کم شنوایی ناگهانی در کودکان نیز، محتمل است.

کم شنوایی در جوانان

علت کم شنوایی جوانان، زیاد تر مربوط به قرار گرفتن در معرض صدا‌های بلند است. برای مثال، گوش‌کردن به موسیقی با صدای غیر استاندارد و زیاد بلند یا کارکردن در مشاغل پرسروصدا.

این حالت‌ها، جهت خواهد شد که به مرور، ساختمان گوش دچار صدمه بشود. در نتیجه، فرد بدون آگاهی از مشکل خود، کم شنوا می‌بشود. در این دوره سنی، شدت کم شنوایی خفیف است.

کم شنوایی در سالخوردگان

کم شنوایی در سالخوردگان، از سنین ۷۰ سال به بالا خود را مشخص می کند. کم شنوایی در این سنین، با نام «پیرگوشی» نیز شناخته می‌بشود. علت این کار، ضعیف شدن اعصاب شنوایی و فعالیت مداوم آن در گذر زمان است.

از نشانه‌های دیگر کم شنوایی می‌توان به سختی در شنیدن مکالمات، نیاز به بلند کردن صدای تلویزیون، و حس زنگ زدن در گوش‌ها اشاره کرد. برای مدیریت و افت اثرات کم شنوایی در سالمندان، منفعت گیری از سمعک‌ها، مشاوره‌های پزشکی منظم، و تمرینات شنیداری پیشنهاد می‌بشود.

انواع کم شنوایی

این مشکل، در ربط با این که به کدام تکه از گوش شما صدمه رسیده است اشاره دارد. هر یک از این انواع دارای ویژگی‌ها و علل خاص خود می باشند و به ۳ دسته کلی تقسیم می‌بشود:

کم شنوایی انتقالی یا هدایتی

کم شنوایی انتقالی یا هدایتی (Conductive Hearing Loss) نوعی از کم شنوایی است که به مشکلاتی در گوش خارجی یا میانی مربوط می‌بشود و مانع از انتقال صحیح صدا به گوش داخلی می‌بشود. این نوع کم شنوایی طبق معمولً موقتی است و با درمان مناسب قابل بهبود است. در واقع وقتی که کارکرد بیرونی و میانی ضعیف بشود، کم شنوایی انتقالی ابراز می‌کند.

کم شنوایی حسی عصبی

این حالت از کم شنوایی، وقتی رخ می‌دهد که کارکرد گوش داخلی با مشکل روبه رو بشود. در کم شنوایی حسی عصبی، عصب دهلیزی حلزونی دچار مشکل است.

کم شنوایی حسی عصبی (Sensorineural Hearing Loss) نوعی از افت شنوایی است که به علت صدمه به گوش داخلی (حلزون گوش) یا عصب شنوایی تشکیل می‌بشود. این نوع کم شنوایی طبق معمولً دائمی است و به دلایل مختلفی امکان پذیر رخ دهد.

کم شنوایی مخلوط یا ترکیبی

حالت سوم و نهایی کم‌ شنوایی، کم شنوایی مخلوط است که هردو کم شنوایی حسی عصبی و کم شنوایی انتقالی را شامل می‌بشود.این حالت نوعی از کم شنوایی است که در آن هر دو نوع کم شنوایی حسی عصبی و کم شنوایی انتقالی به‌طور همزمان در یک گوش یا هر دو گوش وجود دارند. این حالت به این معناست که هم مشکلاتی در گوش خارجی یا میانی وجود دارد که مانع از انتقال صحیح صدا می‌بشود و هم صدمه به گوش داخلی یا عصب شنوایی رخ داده است.

علائم کم شنوایی

پیش از بازدید علائم، باید بگوییم که گهگاه تشخیص کم شنوایی کار آسانی نیست. از آنجایی که کم شنوایی به مرور زمان ابراز می‌کند، زیاد تر افراد فهمید علائم آن نیستند.

در حالت‌ کلی، وقتی که حس شنوایی ضعیف می‌بشود، با علایم زیر خود را مشخص می کند:

• در مکان‌ها و موقعیت‌های پرسر و صدا، افراد مبتلا در شنیدن صدای آشکار و فهمیدن درست کلمات و جملات ناتوان می باشند؛
• از مردم می‌خواهند که جملات خود را با صدای بلند تکرار کنند؛
• تلویزیون را با صدایی بلند‌تر از حد نرمال تماشا می‌کنند؛
• در مکالمه و سخن بگویید کردن، به سختی با دیگران همراه خواهد شد؛
• از آنجایی که میانه گوش دادن بیشتر از اندازه تمرکز می‌کنند، دچار خستگی و اضطراب خواهد شد.

در این چنین شرایطی، زیاد تر افراد دیگر کم شنوایی را به افراد مبتلا، یادآور خواهد شد.

علل کم شنوایی

برای بازدید علل کم شنوایی، ملزوم است در ابتدا ساختمان گوش را بازدید کنیم و با ماموریت های نواحی گوناگون آن، آشنا شویم.
ساختمان گوش دارای سه ناحیه مهم است که هرکدام با عبوردادن امواج صوتی، شنوایی را ممکن می‌سازند. این قسمت‌ها عبارت هستند از:

• گوش خارجی؛ وقتی که صدایی را می‌شنویم، اولین گیرنده صدا، گوش خارجی است. به‌طوری‌که امواج صوتی، یک ارتعاش روی پرده گوش تشکیل می‌کنند.
• گوش میانی؛ گیرنده دوم امواج صوتی، گوش میانی است که با پشتیبانی سه استخوان کوچک، امواج را تحکیم و به سمت گوش داخلی هدایت می‌کند.
• گوش داخلی؛ ساختار حلزونی که پر از مایع است و با پشتیبانی کرک‌های ریز خود، ارتعاشات و امواج صوتی را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند.

اکنون که تاحدودی با ساختمان گوش آشنا شدیم، می‌توانیم علل کم شنوایی را بازدید کنیم:

قرارگرفتن در معرض صدا‌های بلند

افزایش سن و صدای بلند، علتفرسودگی و تضعیف کرک‌های گوش میانی می‌بشود. به جستوجو این صدمه، ارتعاشات و سیگنال‌های الکتریکی به خوبی به مغز نمی‌رسند و در نهایت، شنوایی افت می‌یابد.

ژنتیک

یکی ازدلایل مهم کم شنوایی، ژنتیک است. برای مثال، برخی از نوزادان و کودکان به دلایل ژنتیکی، از همان ابتدا کم شنوا می باشند.

اگر این مشکل در همان سنین شناسایی و درمان نشود، عواقب طویل مدتی روی رشد اجتماعی و زبانی کودکان خواهد داشت. ملزوم به ذکر است که عموما، کم شنوایی در کودکان درمان دارد.

تجمع جرم گوش صدمه به گوش

اگر نسبت به پاکسازی جرم گوش حساس نباشیم، با گذشت زمان، جرم‌ در مجرا‌های گوش تجمع می‌کند. این تجمع، انسداد‌ مجرا‌های گوش را به همراه خواهد داشت. در این صورت، امواج صوتی نمی توانند ازمجرا‌های گوش عبور کنند. برای پیشگیری و درمان، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و از راه حلهای مناسب همانند قطره‌های نرم‌کننده جرم گوش منفعت گیری کنید.

پارگی پرده گوش

پارگی پرده گوش، یعنی این که یک سوراخ یا پارگی درپرده گوش وجود دارد. این پارگی، بر قوت شنوایی و حس اعتدال تاثییر می‌گذارد. پارگی پرده گوش، زیاد تر بدون درمان، بهبود می‌یابد. یقیناً گهگاه امکان پذیر برای ترمیم آن، نیاز به جراحی داشته باشید.

ابتلا به بیماری‌های گوش

از دیگر دلایل، کم شنوایی، ابتلا به بیماری‌های گوش است. عفونت گوش و راه اندازی تومورها، افت شنوایی را به همراه دارند. عفونت اگر درمان نشود، علاوه‌بر کم شنوایی، اثرات جبران‌ناپذیر فرد دیگر برجای می‌گذارد. این چنین رشد بی‌رویه سلول‌ها یا تومور، یکی دیگر از علل کم شنوایی می باشند.

تشخیص کم شنوایی

برای این که یک فرد بداند تا چه اندازه شنوایی خود را از دست داده، حتما باید به پزشک مراجعه کند.

اگر کم شنوایی سطحی باشد، پزشک عمومی با یک سری نکات، به این فرد پشتیبانی می‌کند. درغیراین‌صورت، فرد را به یک پزشک متخصص ارجاع می‌دهد.

اقداماتی که پزشک انجام می‌دهد، شامل موارد زیر است:

معاینه فیزیکی

اولین عمل پزشک عمومی، معاینه فیزیکی است. او در این معاینه، تجمع جرم، عفونت گوش و یا مشکلات ساختاری حاضر در گوش را بازدید می‌کند.

معاینه فیزیکی یکی از مرحله های مهم در تشخیص کم شنوایی است که توسط پزشک گوش، حلق و بینی (ENT) یا شنوایی‌شناس انجام می‌بشود. این معاینه به پزشک پشتیبانی می‌کند تا به‌طور مستقیم ساختارهای گوش خارجی و میانی را بازدید و شناسایی کند.

آزمایش شنوایی

این مرحله، شامل انجام یک سری آزمایش‌ها و تست‌های رایج است که شنوایی و مقدار کم شنوایی را می‌سنجند.

برای مثال، به خواست پزشک، یک گوش خود را می‌گیرید تا بدانید در یک زمان اشکار، جملات و کلمات را تا چه اندازه آشکار و درست می‌شنوید. این ساده‌ترین تست شنوایی سنجی است.

آزمون‌های دیاپازونی، از دیگر راه حلهای آزمایش شنوایی است. به‌گفتن مثال، با پشتیبانی این آزمون، متخصص می‌تواند تشخصیص دهد که کم شنوایی فرد، حسی عصبی است یا انتقالی.

درمان کم شنوایی

سبک‌های درمان کم شنوایی، به‌طور کامل با نوع کم شنوایی مرتبط می باشند. یعنی این که شما در ابتدا باید نوع و علت کم شنوایی خود را بدانید و سپس نسبت به درمانش عمل کنید.

با این‌حال سبک‌های درمان، شامل موارد زیر می باشند:

کاشت حلزون شنوایی

در برخی اوقات، کم شنوایی شدید است و سمعک امکان پذیر چندان کار امد نباشد. از‌این‌رو، برخی افراد نیاز به کاشت حلزون دارند.

کاشت حلزون شنوایی یکی از راه حلهای پیشرفته درمان کم شنوایی شدید تا عمیق است. این روش برای افرادی منفعت گیری می‌بشود که از سمعک‌های معمولی منفعت کافی نمی‌برند. کاشت حلزون شنوایی شامل یک دستگاه الکترونیکی است که به طور مستقیم اعصاب شنوایی را تحریک می‌کند و به این ترتیب امکان شنیدن صداها را برای فرد فراهم می‌آورد.

درمان‌های دارویی

اگر عفونت عامل کم شنوایی شما است، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند در درمان کم شنوایی موثر باشد.

بااین‌حال، پیش از مصرف حتما با پزشک خود مشورت کنید. حتی گمان دارد برخی از دارو‌هایی که مصرف می‌کنید، علت کم شنوایی باشند. در این‌حالت، با مشاوره گرفتن از پزشک خود می‌توانید علت را بیابید.

مسئله! در برخی موارد، درمان کم شنوایی با یک تزریق نیز مقدور است. این درمان، وقتی می‌تواند موثر باشد که کم شنوایی، ناگهانی ابراز کند و مشکل خاصی در اجزای گوش نباشد.

به نقل از دانشگاه بین‌المللی لندن (ucl)،

آرزمایشی روی ۵۹ فرد با اختلال شنوایی در سنین ۱۸ تا ۸۰ سال انجام شده است. از بین این افراد، ۴۵  نفر با روش دارودرمانی، در هفته‌های ۶ و ۱۲، نسبت به درمان، عکس العمل مثبت نشان داده‌اند.

ملزوم به‌ذکر است که این دارو، در دسته داروها بازدارنده، طبقه‌بندی می‌بشود. این درمان، تازه ترین دستاورد سال ۲۰۲۴ محققین پزشکی در عرصه درمان کم شنوایی محسوب می‌بشود.

منفعت گیری از سمعک

اگر کم شنوایی دائمی و قطعی باشد، پزشک متخصص زیاد تر منفعت گیری از سمعک را پیشنهاد می‌کند. این وسیله با این‌که شنوایی را کامل نمی‌کند، ولی جهت می‌بشود که فرد صدا‌ها را بلند‌تر و آشکار‌تر بشنود.

سمعک‌ها می‌توانند به شکل‌های مختلفی از جمله داخل گوش، پشت گوش، یا به گفتن یک قطعه کوچک درون کانال گوش قرار گیرند.

درمان‌های خانگی کم شنوایی

اگرچه تعداد پایینی از تحقیق‌های بالینی، حمایتکننده درمان‌های خانگی کم شنوایی می باشند، اما راه حلهای خانگی، پرطرفدار و پرشمارند. بهتر است در خصوص منفعت گیری از مواد مورد نیاز درمان خانگی، حتما با پزشک خود، مشورت کنید.

این راه حلها، عموما به‌گفتن درمان‌های خانگی کم شنوایی، پیشنهاد خواهد شد:

زنجبیل

منفعت گیری از زنجبیل، به از بین بردن التهاب حاضر در سیستم عصبی پشتیبانی می‌کند. سیستم عصبی صدا را از گوش‌ها به مغز منتقل می‌کند. به این علت منفعت گیری از زنجبیل، می‌تواند تاثییر مثبتی روی شنوایی داشته باشد. برای منفعت گیری از زنجبیل به گفتن درمان خانگی، می‌توانید آن را به شکل چای مصرف کنید یا قطعات زنجبیل تازه را جویده و مصرف نمایید. این چنین، مخلوط کردن زنجبیل با عسل می‌تواند اثرات سودمند آن را افزایش دهد.

روغن درخت چای

روغن درخت چای، یک داروی طبیعی برای افت شنوایی است. ترکیب کردن روغن درخت چای با روغن زیتون و سرکه، تاثییر مساعد در درمان کم شنوایی گوش چپ و راست دارد. این روغن می‌تواند به افت التهاب و عفونت‌های گوش پشتیبانی کند، که این عوامل امکان پذیر به کم شنوایی موقت منجر شوند.

ویتامین‌ها

منفعت گیری از ویتامین‌های A، C و E، می‌تواند سلامت شنوایی را افزایش دهد. ویتامین آ در زیاد تر غذاها از جمله هویج، سیب‌زمینی، کدو تنبل و سبزیجات یافت می‌بشود.

سبزی‌های برگدار و مرکبات نیز حاوی مقدار بسیاری ویتامین C می باشند. آجیل، چغندر، اسفناج و دانه انگور نیز به‌گفتن منبع های غنی ویتامین E به شمار می‌روال.

زردچوبه

زردچوبه یکی دیگر از مواد غذایی است که به‌علت منفعت‌مندی از پتاسیم، ماده‌ای مغذی برای گوش به حساب می اید. پتاسیم، نقش موثری در تعامل سلولی در تکه گوش داخلی ایفا می‌کند.

با افزایش سن، مقدار پتاسیم در گوش داخلی، به‌طور طبیعی افت اشکار می‌کند. با منفعت گیری مرتب از زردچوبه، می‌توانید پتاسیم مورد نیاز برای گوش را فراهم کرده و شنوایی بهتری داشته باشید.

برای نتیجه‌گیری مطلوب‌تر، می‌توانید از چای زردچوبه ترکیب شده با لیمو و زنجبیل نیز منفعت گیری کنید.

نعنا

ترکیبات حاضر در نعناع می‌توانند به بهبود جریان خون در گوش‌ها پشتیبانی کرده و التهاب را افت دهند. نعنا حاوی اسیدفولیک، آنتی اکسیدان و ویتامین‌های مغذی است. پایین بودن سطح ویتامین‌ها و اسید فولیک در بدن در کنار افزایش سن، می‌تواند علتابراز اختلال در شنوایی بشود.

پیشگیری از کم شنوایی

برای این که پیش از ابتلا به کم شنوایی بتوانید از ابراز آن پیشگیری کنید، یک سری راهکار وجود دارد. از آنجایی که سر و صدای زیاد، با اهمیت ترین عامل در تشکیل کم شنوایی است، نظر می‌کنیم نکات زیر را مراعات کنید:

• از وجود در موقعیت‌های پرسرو صدا، اجتناب کنید.
• از گوش‌های خود در معرض صدا‌های زیاد بلند مراقبت کنید.
• زمان شنیدن موزیک با هدفون یا هندزفری، سطح صدا را در حالت مطلوب نگه دارید.
• اگر با موتور‌ها یا دستگاه‌های صدا دار کار می‌کنید، از محافظ گوش منفعت گیری کنید.
• اشیا تیز و محکم را به داخل گوش خود نبرید.
• برای پیش‌گیری از بیماری‌هایی همانند دیابت یا سختی خون بالا که روی شنوایی تاثییر می‌گذارند، مرتب ورزش کرده و رژیم غذایی مناسب داشته باشید.
• برای پیشگیری از افت شنوایی و درمان کم شنوایی، هرچند زمان یکبار به دکتر گوش و متخصص گوش، حلق، بینی مراجعه کنید.

در این راستا، می‌توانید از پلتفرم آنلاین دکتردکتر برای ثبت نوبت پزشک، پشتیبانی بگیرید. دکتردکتر، لیست کاملی از پزشکان گوش هر شهر را در اختیارتان، می‌گذارد.

سوالات متداول کم شنوایی

منبع های:

.nhs.uk

mayoclinic.org