علت عرق زیاد ( هیپرهیدروز) ؛ علائم و درمان عرق کردن زیاد_رنگو

هیپرهیدروز یا تعریق شدید و بیشتر از حد چیست؟ این بیماری چه علائمی دارد و آیا می‌تواند خطرناک باشد؟ چطور این بیماری تشخیص داده شده و درمان می‌بشود؟ در ادامه به این سوالات جواب خواهیم داد.

انسان‌ها به طور نرمال در طول فعالیت و کار روزانه یا ورزش عرق می‌کنند ولی هنگامی که تعریق کردن از حد نرمال بگذرد باید فکری به حال آن کرد، در اینجا یک سوال پیش می‌آید که چطور می‌توانیم بدانیم آیا تعریق من زیاد تر از خد نرمال است یا خیر، اگر دچار بیماری هیپرهیدروز شده باشم چه؟ در این مقاله تلاش می‌کنیم ابتدا این بیماری را معارفه کنیم و در ادامه به علائم و علل آن خواهیم پرداخت.

تعریق شدید یا هیپرهیدروزچیست؟

عارضه تعریق بیشتر از حد یا همان هایپرهیدروز (Hyperhidrosis) یک معضل رایج است که می‌تواند مشکلات و ناراحتی‌های بسیاری را برای فرد مبتلا به وجود آورد. مطابق تحقیقات انجام شده، نزدیک به دو تا سه درصد مردم آمریکا از عارضه تعریق بیشتر از حد در زیر بغل یا کف دست و کف پا رنج می‌برند. تعریق بیشتر از حد در زیر بغل طبق معمول در اواخر نوجوانی و بلوغ اتفاق می‌افتد در حالی که تعریق بیشتر از حد کف دست و پا از سنین کمتر (نزدیک به ۱۳ سالگی) در بدن ظاهر خواهند شد. در صورتی که به این مشکل اهمیت نداده و آن را درمان نکنید، تا آخر عمر دردسرهای آن همراه شما خواهد می بود.

به طور کلی عرق کردن می‌تواند امری غمگین کننده و خجالت آور باشد؛ این فرآیند می‌تواند علتایجاد لکه روی لباس‌های شما شده، لحظات عاشقانه و نزدیک با شریک زندگی‌تان را خراب کند یا به طور کلی کیفیت روابط اجتماعی شما را افت دهد. این معضل در حالت شدیدتر خود می‌تواند مشکلات کاملا جدی، همانند ناتوانی در نگه داشتن خودکار، ناتوانی در نگه داشتن و کنترل فرمان اتومبیل یا دست دادن با دیگر افراد، برای شخص مبتلا به وجود آورد.

انواع تعریق بیشتر از حد

به طور کلی هایپرهیدروز دو نوع کلی دارد که عبارت‌اند از:

• هایپرهیدروز اولیه (کانونی): در این نوع از هایپرهیدروز، تعریق بیشتر از حد در دست‌ها، زیر بغل، صورت و پاها بدون هیچ‌گونه علت ظاهری به وجود می‌آید.
• هایپرهیدروز ثانویه (تعمیم یافته): در این نوع، تعریق بیشتر از حد در کل بدن یا منطقه بزرگی از آن رخ می‌دهد که می‌تواند به علت گرما، شرایط پزشکی یا مصرف دارویی خاص باشد.

علل ابتلا به هایپرهیدروز اولیه

افراد مبتلا به هایپرهیدروز اولیه، به طور کلی از طریق غدد تعریق خاصی به نام غدد تعریق اکرین، عرق می‌کنند. غدد تعریق اکرین، تعداد دو تا چهار میلیون از غدد تعریق در سرتاسر بدن را راه اندازی خواهند داد. تعداد غدد اکرین در پاها، کف دست‌ها، صورت و ناحیه زیر بغل زیاد زیاد است. 

هنگامی که بدن شما حس گرما می‌کند، وقتی که در حال تحرک هستید، هنگامی احساساتی می‌شوید یا با تحریک‌های هورمونی، غدد تعریق از طریق اعصاب بدن فعال خواهد شد؛ به این علت در صورتی که اعصاب فعالساز غدد عرق، فعالیت بیشتر از حد داشته باشند علتایجاد هایپرهیدروز خواهد شد. به گفتن مثال، شخص مبتلا به این عارضه، تنها با فکر کردن به موقعیتی اضطراب آور شدیدا عرق خواهد کرد. 

پزشکان تا این مدت به علت دقیق ابتلا به هایپرهیدروز اولیه دست نیافتند، اما این عارضه می‌تواند ارثی نیز باشد. این چنین تعداد بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری، از زمان  کودکی خود این مشکل را داشتند.

افراد مبتلا به هایپرهیدروز اولیه، می‌توانند بدون نیاز به جراحی، با منفعت گیری از راه حلهای درمانی مناسب، همانند منفعت گیری از داروهای گوناگون، یونتوفورزیس و تزریق بوتاکس این عارضه را در بدن خود بهبود بخشند. 

طبق معمول عمل جراحی به گفتن آخرین راه برای درمان این بیماری، برای افرادی که تعریق زیاد شدیدی در کف دستان یا زیر بغل خود دارند تجویز می‌بشود. این عمل جراحی امکان پذیر شامل برداشتن غدد تعریق از ناحیه مورد نظر نیز باشد. این چنین در یکی دیگر از راه حلهای درمان این بیماری که سمپاتکتومی قفسه سینه نام دارد، جراح عصب‌هایی که علتفعال شدن غدد تعریق خواهد شد را قطع کرده و از بین می‌برد. 

یکی از عوارض جانبی رایج عمل جراحی، تشکیل تعریق شدید در دیگر تکه‌های بدن همانند سینه، پشت یا پاها است. از جمله دیگر خطرات این روش درمان نیز می‌توان به خونریزی در قفسه سینه یا مشکلات عصبی اشاره نمود.

علل ابتلا به هایپرهیدروز ثانویه

نحوه تعریق در هایپرهیدروز ثانویه متفاوت از نوع اولیه آن است چون در این حالت، عرق کردن به جای این که در ناحیه دست، صورت، پا و زیر بغل، اتفاق بیفتد، در سرتاسر یا قسمت بزرگی از بدن صورت می‌گیرد. برخلاف نوع اولیه،  نوع ثانویه هایپرهیدروز زیاد تر علتعرق کردن در زمان خواب خواهد شد. 

هایپرهیدروز ثانویه، می‌تواند به علت شرایط پزشکی یا بیماری خاص یا مصرف دارویی خاص به وجود آید. در ادامه، تعدادی از شرایط پزشکی که پتانسیل تشکیل هایپرهیدروز ثانویه را در بدن دارند نام برده شده است:

• بارداری
• دیابت
• پرتلاشی تیروئید
• یائسگی
• اضطراب
• چاقی
• بیماری پارکینسون
• روماتیسم مفصلی
• لنفوم
• نقرس
• عفونت
• زونا
• دعوا یا نارسایی قلبی
• نارسایی تنفسی
• سوء مصرف الکل یا مواد مخدر

این چنین داروهایی که مصرف آن‌ها امکان پذیر علتظهور این بیماری در بدن گردد نیز شامل موارد زیر است:

• داروهای آلزایمر
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد دیابت؛ شامل انسولین و سولفونیل اوره
• پیلوکارپین (برای درمان گلوکوم)

در صورت اشکار کردن عامل مهم نهفته‌ای که علتبه وجود آمده این عارضه در بدن شما شده و تشخیص روش درمانی مناسب برای آن، می‌تواند این بیماری را به راحتی در بدن خود از بین ببرید. به همین علت بهترین کار این است که در صورت روبه رو شدن با مشکل تعریق، به پزشک متخصص در این عرصه مراجعه کرده و از او جهت معاینه و درمان پشتیبانی بگیرید.

درمان تعریق بیشتر از حد

با این که این بیماری می‌تواند زیاد آزاردهنده باشد، اما راه حلهایی نیز برای درمان آن وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاراتی خواهیم داشت:

مصرف داروهای ضد تعریق

ساده‌ترین راه مقابله با تعریق بیشتر از حد بدن، مصرف ضدتعریق است که اکثر افراد مبتلا به این مشکل به طور روزانه مصرف می‌کنند. اکثر ضدتعریق‌ها حاوی نمک آلومینیوم می باشند که بعد از قرار گرفتن روی پوست، با تشکیل موانعی از تعریق آن ناحیه جلوگیری می‌کنند. 

شما می‌توانید ضدتعریق‌ها را بدون نیاز به نسخه پزشک از داروخانه یا فروشگاه‌ها تهیه کنید؛ این چنین می‌توانید از پزشک خود بخواهید که یکی از آن‌ها را به شما نظر کند. ضدتعریق‌های بدون نسخه، بی دردسر تر از موارد تجویز شده توسط پزشک می باشند؛ به این علت ابتدا از موارد بدون نسخه منفعت گیری کنید و در صورتی که جواب نگرفتید، از پزشک خود بخواهید تا برایتان در این عرصه نسخه بنویسد. 

تعداد بسیاری از اسپری‌های ضد تعریقی که در فروشگاه‌ها به فروش می‌روال، حاوی مواد خوشبو کننده نیز می باشند تا علاوه بر جلوگیری از تعریق، بوی عرق بدن را نیز کنترل کنند. 

دقت داشته باشید که ضدتعریق‌ها تنها برای منفعت گیری در محل زیر بغل نیستند و شما می‌توانید در دیگر نقاطی که تعریق بسیاری در آن‌ها دارید، همانند دست و پا نیز از آن‌ها منفعت گیری نمایید. 

دقت داشته باشید که به جای منفعت گیری از ضد تعریق زمان صبح؛ شب‌ها زمان خواب از آن منفعت گیری کنید چون این کار بدن شما را خشک‌تر نگه می‌دارد.

درمان‌های پزشکی برای تعریق بیشتر از حد

در صورتی که منفعت گیری از ضد تعریق از عرق کردن بیشتر از حد دست و پاهای شما جلوگیری نکند، امکان پذیر پزشکتان انجام درمان‌هایی که در ادامه به معارفه آن‌ها خواهیم پرداخت را تجویز کند:

• یونتوفورزیس: در این روش درمانی، شما دست‌ها، پاها یا هردوی آن‎‌ها را در یک سینی کم عمق آب قرار می‌دهید و جریان الکتریکی مقداری نیز از این آب می‌گذرد. به طور کلی، فردی نمی‌داند این روش به چه شکل عمل می‌کند، اما متخصصان در این عرصه بر این باورند که این کار از رسیدن عرق به سطح پوست شما جلوگیری می‌کند. شما باید این روش درمانی را حداقل چند بار در هفته انجام دهید، اما بعد از چند بار انجام دادن آن امکان پذیر تعریق شما متوقف بشود. وقتی که منفعت گیری از این روش را آموختید، می‌توانید دستگاه مخصوص آن را خریداری کنید تا در خانه به انجام آن بپردازید. برخی از افراد برای ثابت نگه داشتن نتیجه درمان، تنها نیاز به چند بار تکرار آن در ماه خواهند داشت. با این که این روش درمانی، روشی امن است، اما به علت این که از جریان الکتریکی در آن منفعت گیری می‌بشود، برای زنان باردار، افرادی که از دستگاه ضربان ساز قلب (Pacemaker) منفعت گیری می‌کنند یا ایمپلنت فلزی در بدن خود دارند، افراد دارای ناراحتی قلبی و افراد مبتلا به صرع پیشنهاد نمی‌بشود. 
• بوتاکس: یکی دیگر از راه حلهایی که برای درمان تعریق شدید منفعت گیری می‌بشود، تزریق سم بوتولینوم است که با نام بوتاکس (Botox) نیز شناخته می‌بشود؛ روشی که برای از بین بردن چین و چروک‌های پوست نیز از آن منفعت گیری می‌گردد. بوتاکس، روشی تایید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان تعریق شدید ناحیه زیر بغل است که برخی پزشکان در ناحیه کف دست و پا نیز از آن منفعت گیری می‌کنند. بوتاکس از طریق جلوگیری از ترشح ماده شیمیایی که جهت تحریک غدد تعریق می‌بشود، از عرق کردن جلوگیری می‌کند. امکان پذیر برای درمان کامل نیاز به چند مرحله بوتاکس داشته باشید، اما تاثییر آن می‌تواند تا نزدیک به یک‌سال در بدن شما باقی بماند. 
• منفعت گیری از داروهای آنتی کولینرژیک (Anticholinergic): در صورت منفعت گیری از ضد تعریق‌ها و انجام راه حلهای درمانی چون یونتوفورزیس و بوتاکس و جواب نگرفتن از آن‌ها، امکان پذیر پزشک برای شما منفعت گیری از داروهایی از جمله داروهای آنتی کولینرژیک را تجویز کند. داروهای خوراکی آنتی کولینرژیک از فعال شدن غدد تعریق جلوگیری می‌کنند، اما برای هرکسی پیشنهاد نمی‌بشود چون دارای عوارض جانبی از جمله تاری دید، تپش قلب، خشکی چشم، خشکی دهان و سختی ادرار است. 
• جراحی: امکان پذیر تا بحال تبلیغات جراحی پلاستیک برای درمان تعریق بیشتر از حد را دیده باشید. مسئله مهم اینجاست که انجام عمل جراحی برای درمان هایپرهیدروز، تنها برای افرادی پیشنهاد می‌بشود که از دیگر راه حلهای درمان جواب نگرفته‌اند. در طول این عمل جراحی، جراح امکان پذیر غدد تعریق شما را بریده، تراشیده یا مکش کند. یکی دیگر از راه حلهای جراحی، جراحی سمپاتکتومی توراسیک (ETS) است که در آن، جراح عصب‌های ناحیه زیر بغل بیمار، که در حالت عادی غدد تعریق را تحریک و فعال می‌کنند، را بریده و قطع می‌کند. این روش تاثییر زیاد خوبی در درمان هایپرهیدروز خواهد گذاشت، اما به گفتن روش نهایی برای افرادی که از دیگر راه حلها جواب نگرفته‌اند در نظر گرفته می‌بشود. روش ETS حالت برگشت نداشته و زخم‌های آن روی بدن بیمار باقی خواهد ماند. یکی از عوارض جانبی این جراحی که تقریبا همه افراد بعد از عمل با آن روبه رو خواهند شد، تعریق جبرانی بدن است؛ تعریق جبرانی به فرآیندی می‌گویند که در آن، هنگامی که در یک ناحیه از بدن تعریق متوقف می‌بشود، بدن شما برای جبران آن در نواحی فرد دیگر (همانند صورت یا سینه) اغاز به تعریق می‌کند. 
• سیستم میرادرای (MiraDry System): در این روش که در مطب دکتر انجام می‌گردد، از انرژی حرارتی برای از بین بردن غدد عرق زیربغل منفعت گیری می‌بشود. هنگامی که غدد تعریق از بین بروند، دیگر رشد و احیایی نخواهند داشت. 

راه حلهای خانگی برای کنترل تعریق بیشتر از حد

شما می‌توانید در کنار منفعت گیری از ضدتعریق‌ها یا راه حلهای درمانی اشاره شده، راه حلهای خانگی فرد دیگر از جمله موارد زیر را نیز برای کنترل تعریق بدنتان در نظر بگیرید:

1. از پوشیدن لباس‌های سنگین خودداری کرده و از لباس‌هایی با پارچه سبک و خنک همانند پنبه و ابریشم منفعت گیری کنید. هنگامی که تصمیم ورزش کردن و فعالیت در گرما را دارید، همرا خود پیراهن اضافه ببرید؛ این چنین می‌توانید برای جذب رطوبت ناشی از عرق کردن پاهایتان، از جوراب‌های مناسب (جوراب‌هایی از جنس پشم مرینو و پلی‌پرو می‌تواند انتخاب خوبی در این عرصه باشد) منفعت گیری کنید.
2. تلاش کنید استحمام روزانه با صابون آنتی‌باکتریال را در برنامه خود داشته باشید تا باکتری‌هایی که در پوست عرق کرده شما ساکن شده و علتایجاد بوی بد خواهد شد را از بین ببرید. به یاد داشته باشید، بعد از استحمام و پیش از منفعت گیری از ضد تعریق، پوست خود را به طور کامل خشک کنید.
3. برای جلوگیری از خراب شدن و گرفتن بوی بد لباس‌هایتان، می‌توانید از آسترهای زیربغل و کفی‌های کفش مناسب برای جذب رطوبت منفعت گیری کنید. 
4. از مصرف غذاهای تند، الکل و نوشیدنی‌های داغی همانند چای و قهوه که جهت عرق کردن بدنتان خواهد شد خودداری کنید.

چه زمان برای درمان عرق کردن زیاد (تعریق بیشتر از حد) به پزشک مراجعه کنیم؟

هایپرهیدروز اولیه (کانونی) از نظر پزشکی چندان معضل جدی نیست، اما دیگر حالت‌های تعریق شدید می‌توانند نشانه‌ای از وجود یک بیماری نهفته در بدن شما باشد. 

در حالتی که تعریق شدید در کل بدن دیده بشود، به آن هایپرهیدروز عمومی حرف های می‌بشود؛ این عارضه غالباٌ در تاثییر بیماری‌هایی تشکیل می‌بشود که روی کل بدن تاثییر می‌گذارند؛ عفونت، مشکلات هورمونی، سرطان یا مشکلات عصبی می‌‍توانند از جمله این موارد باشند. تعریق شدید در هایپر هیدروز عمومی، برخلاف هایپر هیدروز اولیه که تنها در زمان بیداری اتفاق می‌افتد، طبق معمول زمان خواب اتفاق خواهد افتاد. به طور کلی، در صورتی که هایپر هیدروز عمومی را در بدن خود مشاهده کردید، برای معاینه و درمان به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه نمایید. 

منبع:

webmd