نارسایی تخمدان چیست و چه علائمی دارد؟ + بازدید عوارض نارسایی_رنگو

نارسایی اولیه تخمدان که با گفتن نارسایی تخمدان هم شناخته می‌بشود، نوعی بیماری نادر است. در این حالت، پیش از رسیدن به چهل‌سالگی، تخمدان‌ها از کار می‌افتند. از علائم نارسایی اولیه تخمدان باید به بی‌نظم‌شدن سیکل قاعدگی اشاره کنیم. ناباروری یکی از عوارض نارسایی در ناحیه تخمدان‌ها است. با مراجعه به دکتر زنان، می‌توانید درمان‌های مختلفی را برای از بین بردن مشکل پیش بگیرید. برای درمان نارسایی زودرس تخمدان و پیشگیری از علائمی همانند یائسگی زودرس، راه حلهایی همانند مراعات رژیم غذایی و سبک زندگی سالم پیشنهاد خواهد شد. هورمون‌درمانی (HRT) یا درمان‌های جانشین هورمون هم کاربرد دارند. در این مقاله، درمورد این بیماری برایتان می‌گوییم و شما را با راه حلهای تشخیص، درمان و یقیناً علائم و عوارض آن، آشنا می‌کنیم.

در آخر، سوالات خود را درمورد نارسایی تخمدان نقل کنید تا کارشناس سلامتی مجله پزشکی دکتردکتر به شما جواب دهد.

نارسایی تخمدان چیست؟

نارسایی اولیه تخمدان (POI) وضعیتی است که در آن، تخمدان‌های فرد سریعتر از زمان رایج ​​از کار می‌افتند. تخمدان‌ها غدد کوچکی می باشند که در دو طرف رحم قرار دارند و در طول تخمک‌گذاری، تخمک‌ها را تشکیل و آزاد می‌کنند. تخمدان‌ها هورمون‌های مهمی برای قاعدگی، بارداری و دیگر عملکردهای بدن می‌سازند.

در پایگاه سلامت ملی آمریکا (NIH) نوشته شده است:

نارسایی تخمدان وضعیتی است که در آن تخمدان‌ها از کار می‌افتند و دوره‌‌های قاعدگی قبل از چهل‌سالگی، متوقف خواهد شد. این مشکل می‌تواند علتمشکلات باروری و علائم یائسگی بشود.

سن معمول برای توقف تشکیل تخمک که به گفتن یائسگی شناخته می‌بشود، نزدیک به ۵۱ سال است. برای برخی افراد، نارسایی تخمدان به طور ناگهانی، اتفاق می‌افتد و دیگر ناظر برقراری دوره‌های منظم قاعدگی نیستند. برخی هم با روندی آرام‌تر دچار این حالت خواهد شد. با ابتلا به نارسایی، هم چنان امکان رهاشدن تخمک و حتی بارداری در برخی موارد وجود دارد.

علائم نارسایی تخمدان چیست؟

برای بازدید علائم نارسایی تخمدان باید به پزشکی مراجعه کنید که به خوبی می‌داند، تخصص زنان و زایمان چیست و در این مسیر به شما پشتیبانی می‌کند. از نشانه‌های ابراز این چنین مشکلی هم باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• پریودهای نامنظم یا از دست‌رفته
• گرگرفتگی و تعریق شبانه
• افت میل جنسی
• تحریک‌پذیری عصبی
• مشکل در بارداری
• خشکی چشم‌ها
• مشکل در تمرکز
• خشکی واژن

رابطه جنسی دردناک به علت خشکی واژن هم از نشانه‌های ابتلا به نارسایی تخمدان است.

انواع نارسایی تخمدان چیست؟

نارسایی اولیه تخمدان شکل فرد دیگر هم دارد که به آن نارسایی ثانویه حرف های می‌بشود. همان گونه که از نام این حالت برمی‌آید، علت آن عاملی خارجی است که علتشده، تخمدان‌ها تحت تأثیر قرار بگیرند. هرچند که علت این دو نوع از نارسایی ناحیه تخمدان‌ها با هم تفاوت دارند، اما عوارض و علائم شبیهی تشکیل می‌کنند.

نارسایی اولیه تخمدان

نارسایی اولیه تخمدان (Primary Ovarian Insufficiency – POI) وقتی رخ می‌دهد که به دلایل عموماً نامشخصی، تخمدان‌ها قبل از چهل‌سالگی، دیگر به ماموریت های خود عمل نمی‌کنند. در وقوع این چنین وضعیتی پای عوامل ژنتیکی، بیماری‌های خودایمنی، عفونت‌ها، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و عوامل محیطی به بین است.

نارسایی ثانویه تخمدان

نارسایی ثانویه تخمدان (Secondary Ovarian Insufficiency) وقتی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌ها در ابتدا، عملکردی طبیعی داشته‌اند، اما در تاثییر وقوع مشکلاتی دیگر و تحت تأثیر عوامل خارجی، کارکرد این اعضای بدن مخدوش می‌بشود. برای مثال، موارد زیر علتابراز نارسایی خواهد شد:

•  جراحی‌های تخمدان
• شیمی درمانی و پرتودرمانی
• عفونت‌های لگنی و اختلالات خوردن
• برخی بیماری‌های مزمن همانند دیابت و بیماری تیروئید

علائم و نشانه‌های نارسایی تخمدان اولیه و ثانویه به هم همانند است.

علت نارسایی تخمدان چیست؟

در زیاد تر موارد، علت نارسایی تخمدان اشکار نیست. در واقع، دکتر زنان یا متخصصان دیگر به علت مهم این مشکل پی نمی‌برند. با این حال، عواملی در ابتلا به این حالت دخیل‌اند. از عوامل اثرگذار روی ابتلا به نارسایی باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• هیسترکتومی (جراحی برای برداشتن رحم).
• درمان‌های سرطان همانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی.
• اختلالات خودایمنی همانند بیماری آدیسون، آرتریت روماتوئید یا بیماری تیروئید.
• قرارگرفتن طویل‌زمان در معرض مواد شیمیایی، آفت‌کش‌ها، دود سیگار و دیگر سموم.
• اختلالات ژنتیکی از جمله سندرم ترنر (اختلال ژنتیکی شامل ناهنجاری در کروموزم‌ها) یا سندرم X شکننده (یک اختلال ژنتیکی شامل تغییرات ژنی).

عفونت‌هایی همانند اوریون و HIV هم در ابتلا به این بیماری نقش دارند. به نظر می‌رسد، این اثرگذاری به علت آنتی‌بادی‌هایی است که به تخمدان دعوا می‌کنند.

تشخیص نارسایی تخمدان چطور است؟

پزشکان با معاینه فیزیکی و بازدید ناحیه لگن به تشخیص نارسایی تخمدان می‌پردازند. در روال تشخیص، نیاز به بازدید اسبق سلامتی بیمار هم وجود دارد. پزشکان درمورد مواردی همانند چرخه قاعدگی معمولی، بارداری‌های قبلی یا منفعت گیری از راه حلهای پیشگیری سوالاتی نقل می‌کنند. در مرحله سپس، به سراغ آزمایش خون هورمون‌ها می‌روال و سطوح هورمون‌های خاصی در بدن را مورد برسی قرار خواهند داد. این هورمون‌ها شامل هورمون محرک فولیکول (FSH)، استروژن و پرولاکتین خواهد شد. بازدید سطح استروژن و موارد دیگر برای رسیدن به تشخیص، الزامی است.

انواع آزمایش نارسایی تخمدان، برای بازدید حالت شامل موارد زیر خواهد شد:

• آزمایش خون (تست کاریوتایپ) برای بازدید اختلالات ژنتیکی.
• سونوگرافی لگن (برای مشاهده تخمدان‌ها و رحم).
• آزمایش آنتی‌بادی برای بازدید اختلالات خودایمنی.
• تست بارداری.

اگر کمتر از ۴۰ سال دارید، پزشکان با بازدید غیرطبیعی‌بودن پریود به نتیجه‌گیری می‌رسند. تست‌های آزمایشگاهی هم نشان خواهند داد که سطح هورمون در بدن شما به اندازه فردی یائسه است یا خیر.

نارسایی تخمدان چه عوارضی دارد؟

درمان قطعی نارسایی تخمدان اشکار نیست و این مشکل می‌تواند با ابراز عوارض مختلفی هم همراه بشود. در نتیجه، باید حواستان به علائم باشد و اگر آن‌ها را در خود مشاهده کردید، سریعتر برای کنترل نارسایی عمل کنید. از عوارض این حالت به موارد زیر دقت کنید:

نارسایی زودرس تخمدان چطور درمان می‌بشود؟

متخصصان برای درمان نارسایی به حالت هر بیمار به طور اختصاصی نگاه می‌کنند. برخی دچار یائسگی زودرس خواهد شد و برخی هم علائم خفیف‌تر و قابل کنترل‌تری را توانایی می‌کنند. در هر حال، درمان به سن و علائم هر فرد وابسته است. از راه حلهای حاضر در این مسیر، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• درمان علائم یا عوارض جانبی مشکل همانند تعریق شبانه، خشکی واژن و… در دستور کار قرار می‌گیرد.
• جایگزینی هورمون‌هایی که تخمدان‌های شما دیگر تشکیل نمی‌کنند.
• افت خطر ابتلا به شرایطی که نارسایی تخمدان تشکیل می‌کند.

درمان شرایط عرصه‌ای که علائم را بدتر می‌کنند هم در مسیر بهبودی مورد نیازند.

هورمون‌درمانی

از درمان جایگزینی هورمونی (HRT) برای از بین بردن مشکلات ناشی از نارسایی تخمدان، زیاد منفعت گیری می‌بشود. هورمون‌درمانی به بدن هورمون‌هایی می‌دهد که تخمدان‌ها دیگر توانایی تولیدشان را ندارند. بعضی اوقات اوقات، هورمون‌درمانی شامل مصرف استروژن یا مصرف استروژن و پروژسترون با هم است. این روش درمانی می‌تواند به افت علائم حالت همانند تعریق شبانه و خشکی واژن پشتیبانی کند. امکان منفعت گیری از روش هورمون درمانی با قرص، کرم، ژل، چسب و حلقه‌های واژینال وجود دارد. اگر HRT را اغاز کنید، درمان را تا سنی ادامه خواهید داد که طبق معمولً یائسگی طبیعی اغاز می‌بشود (۵۱ تا ۵۲ سالگی). در رابطه مزایا و خطرات HRT با پزشک خود سخن بگویید کنید تا یقین شوید که برای شما مناسب است.

دارو برای درمان نارسایی اولیه و ثانویه تخمدان

علاوه بر HRT، دیگر درمان‌ها هم می‌توانند در عرصه از بین بردن و کنترل علائم نارسایی اثرگذار باشند. از جمله راه حلهایی که از سوی پزشکان تجویز می‌بشود، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• ورزش منظم بدنی، وزنه‌زدن (برای سلامت استخوان) و نگه داری وزن سالم.
• مصرف کلسیم و ویتامین D برای پشتیبانی به افت خطر ابتلا به پوکی استخوان.
• اگر می‌خواهید خانواده خود را گسترش دهید، گزینه‌های درمان باروری را بازدید کنید.
• اگر نمی‌خواهید باردار شوید، حتماً با پزشک خود در رابطه کنترل بارداری سخن بگویید کنید.

مکمل‌های کلسیم و ویتامین D برای پیشگیری از پوکی استخوان می باشند. برای بازدید حالت بدن از لحاظ کافی‌بودن این مواد، از آزمایش تراکم استخوان منفعت گیری می‌بشود. می‌توان جدول زیر را برای مصرف روزانه کلسیم و ویتامین D در زنان پیشنهاد کرد. اما همیشه نظر پزشک را جویا شوید:

باز هم پافشاری می‌بشود که دوز دقیق ویتامین D باید با دقت به سطح ویتامین D خون و پیشنهاد‌های پزشک تعیین بشود.

راه حلهای درمان خانگی

احتمالا باخبرشدن از این که به نارسایی تخمدان دچار هستید، برایتان دردناک و ازردهکننده باشد. باید بدانید که این حالت قابل کنترل است و با مراعات درمان‌های خانگی و تغییراتی در سبک زندگی، امکان مدیریت اوضاع برایتان فراهم می‌بشود. دقت کنید که امکان بارداری به طور کامل از بین نمی‌رود، اما اگر هم نازایی رقم خورد، راه حلهایی همانند لقاح آزمایشگاهی با منفعت گیری از تخمک‌های اهدا کننده در اختیارتان می باشند.

درصد مقداری از افراد مبتلا به نارسایی اولیه تخمدان، در صورت داشتن رابطه جنسیِ بدون کاندوم، باردار خواهد شد. بعد اگر نمی‌خواهید باردار شوید، به فکر منفعت گیری از کنترل بارداری باشید. به این پیشنهاد‌ها هم دقت کنید:

• سیگار نکشید.
• استخوان‌های خود را قوی نگه دارید.
• رژیم غذایی غنی از کلسیم داشته باشید.
• ورزش‌هایی برای تحمل وزن همانند پیاده‌روی و تمرینات قدرتی را برای بالاتنه خود انجام دهید.

سیکل قاعدگی خود را پیگیری کنید. اگر در میانه هورمون‌درمانی، دوره‌ای را از دست دادید، آزمایش بارداری را فراموش نکنید.

چطور از ابراز نارسایی تخمدان پیشگیری کنید؟

نارسایی اولیه تخمدان می‌تواند علت نازایی باشد. متأسفانه، راه‌هایی برای پیشگیری از این حالت وجود ندارند. در واقع، عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش خواهند داد، از کنترل خارج می باشند. برای مثال، باید به ریسک فاکتورهای زیر، یعنی عوامل افزایش‌دهنده ابتلا به آن در زیر اشاره کنیم:

• قرارداشتن در سن بالای ۳۵ سال.
• وجود سابقه ابتلای به این بیماری در خانواده.
• اختلالات خود ایمنی یا شرایط ژنتیکی خاص.

سابقه انجام جراحی لگن، شیمی درمانی یا پرتودرمانی هم روی ابتلا به نارسایی تخمدان نقش دارند.

برای درمان نارسایی تخمدان به چه دکتری مراجعه کنید؟

برای انجام درمان‌های گوناگون نارسایی تخمدان، باید به پزشک زنان مراجعه کنید. احتمالا بعضی اوقات، نیاز باشد که برای درمان‌های هورمونی به متخصص غدد هم ارجاع داده شوید. پزشکان با معاینه و بازدید اسبق پزشکی هر فرد، نارسایی زودرس تخمدان را درمان می‌کنند. بازدید بیماری‌های فرد دیگر همانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) هم در این عرصه ملزوم است. تغییرات هورمونی و ابراز علائم یائسگی یا ابراز آمنوره هم در مسیر ابتلا به نارسایی اولیه تخمدان دیده می‌بشود. برخی زنان با افت ذخیره تخمدانی و عدم تخمک‌گذاری دیگر نمی توانند بچه‌ار شوند. برای همین است که باید علائم نارسایی اولیه تخمدان را جدی بگیرید و برای درمان و پیگیری بیماری به پزشک متخصص مراجعه کنید.

برای پیداکردن بهترین متخصصان جراحی زنان و پزشکان زنان و زایمان، به سامانه دکتردکتر سر بزنید. در این پلتفرم آنلاین، امکان بازدید نظر مراجعان قبل پزشکان وجود دارد. امتیازات هر دکتر را بازدید کنید و از مورد مناسب، به شکل اینترنتی، زمان بگیرید. متخصصی خبره با پیشنهاد درمان‌های جانشین هورمون، راه حلهای هورمونی یا موارد گوناگون دیگر از ابراز عوارض نارسایی تخمدان جلوگیری می‌کند. مراقبت‌های پیشگیرانه را هم یاد بگیرید و در نگه داری سلامت خود کوشا باشید.

منبع های:

my.clevelandclinic.org

webmd.com

mayoclinic.org

سوالات متداول نارسایی تخمدان

برچسب‌ها:

اشتراک گذاری