خطر انحصار دولتی در بازار تاکسی‌های اینترنتی؛ تعارض منافع در تنظیم‌گری آنلاین_رنگو

سیاست‌های تازه نهادهای ناظر علتشده فعالان بازار آنلاین حمل‌ونقل عمومی با نگرانی بیشتری به آینده کسب‌وکار خود نگاه کنند. از یک سو تغییرات در لایحه کمیسیون عمران مجلس می‌تواند مرجع صدور مجوز برای تاکسی‌های اینترنتی را دستخوش تحول کند و از نظر دیگر شهرداری تهران با معارفه تاکسی آنلاین شهرزاد تصمیم دارد با ورود مستقیم به بازار، رقابت را بر فعالیت تاکسی‌های قسمت خصوصی تنگ کند.

به نقل از سعید لطفی کارشناس فناوری قسمت رسانه اخبار تکنولوژی تکنا، لایحه اصلاح قانون گسترش حمل‌ونقل عمومی که از سال ۱۳۹۹ در مجلس نقل است، بعد از نزدیک به پنج سال بازدید و اعمال تغییرات در کمیسیون عمران، جزئیات آن تصویب شده و گمان دارد به زودی در صحن علنی مجلس بازدید بشود. با تصویب نهایی این لایحه، وزارت سرزمین مسئول صدور مجوز فعالیت تاکسی‌های اینترنتی خواهد می بود و این در حالی است که پیش‌تر صدور مجوز برعهده اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی قرار داشت که با قسمت خصوصی در تعامل مستقیم می بود.

اعضای کمیسیون عمران ماده ۱۷ را به لایحه اضافه کرده‌اند که مطابق آن وزارت سرزمین باید آیین‌نامه‌ای برای نظارت بر فعالیت تاکسی‌های اینترنتی تهیه کند و در حوزه شهری این مسئولیت به وزارت سرزمین و در مناطق خارج از شهر به وزارت راه و شهرسازی محول می‌بشود. فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال اعتقاد دارند تحول مرجع صدور مجوز به یک نهاد دولتی می‌تواند نگاه کسب‌وکاری را از فرآیند تصمیم‌گیری حذف کند و توان اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی در حمایتاز قسمت خصوصی را تضعیف کند. نگرانی‌ها از این بابت است که وزارت سرزمین توانایی و فهمیدن کافی از دغدغه‌های کسب‌وکارهای نوآور و کاربران آنلاین ندارد و تشکیل مجوزهای تازه با سیاست‌های کلی دولت در عرصه افت مقررات و تسهیل فعالیت‌های اقتصادی در تضاد است. معاون حقوقی و رگولاتوری گروه تپسی پافشاری کرده است که ترکیب نقش نظارتی وزارت سرزمین با فعالیت شهرداری و رقابت آن با قسمت خصوصی، تعارض منافع جدی تشکیل می‌کند و این نهاد نمی‌تواند به‌صورت بی‌طرفانه تنظیم‌گری کند.

در همین حال، شهرداری تهران با توانایی ناموفق در راه‌اندازی تاکسی اینترنتی کارپینو، ابتدای مردادماه از تاکسی آنلاین شهرزاد رونمایی کرده که فعالیت آن بر پایه قوانین جاری سرزمین غیرقانونی است. رئیس اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی به این نوشته اشاره کرده و توضیح داده است که مطابق آیین‌نامه‌های مشترک وزارت صمت و وزارت سرزمین، تاکسی‌های اینترنتی باید مجوز اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی را دریافت کنند و از زمان معارفه شهرزاد، شهرداری تا این مدت برای اخذ مجوز عمل نکرده است. به همین علت اتحادیه اظهار کرده در صورت ادامه فعالیت غیرقانونی این پلتفرم، عمل های حقوقی ملزوم انجام خواهد شد. ورود مستقیم شهرداری به بازار حمل‌ونقل آنلاین با قوانین جهش تشکیل و اصل ۴۴ قانون اساسی نیز که فعالیت نهادهای دولتی در رقابت با قسمت خصوصی را محدود کرده، مغایرت دارد.

ما معتقدیم شهرداری با منفعت گیری از امکانات و منبع های دولتی مزیت‌های رقابتی ناعادلانه‌ای برای خود به وجود اورده است. شهرداری به شبکه گسترده‌ای از رانندگان و فضاهای تبلیغاتی شهری دسترسی دارد و می‌تواند نرخ کمیسیون زیاد پایین برای رانندگان اعمال کند، در حالی که تاکسی‌های قسمت خصوصی ناچار به اندوخته‌گذاری‌های سنگین در جذب راننده و مسافر و تبلیغات می باشند. این نوشته علتایجاد شکاف قابل دقت در هزینه‌ها و مزیت رقابتی می‌بشود و رقابت سالم را دچار اختلال می‌کند. تحلیلگران حقوقی نیز اعتقاد دارند که ورود شهرداری به حوزه حمل‌ونقل آنلاین، با اتکا به امکانات دولتی، نه تنها با اهداف قسمت خصوصی ناسازگار است بلکه روال نوآوری و گسترش کسب‌وکارهای دیجیتال را نیز با مانع مواجه می‌کند.

با وجود امکانات شهرداری و راه‌اندازی تاکسی آنلاین شهرزاد، تا کنون کاربران بسیاری موفق به منفعت گیری از این سرویس نشده‌اند، اما شهرداری اظهار کرده بیشتر از ۱۰ هزار تاکسی به این پلتفرم متصل شده‌اند. معتقدیم نهادهای نظارتی همانند شورای رقابت و وزارت اقتصاد باید به شدت مداخله کرده و مانع از تشکیل مزیت‌های ناعادلانه و اخلال در رقابت در بازار آنلاین حمل‌ونقل عمومی شوند. رئیس اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی ضمن انتقاد از سیاست‌های نهادهای ناظر در یک سال تازه، اظهار کرده که بدنه اقتصاد نوآور سرزمین در این زمان ضربات جدی دیده است و برای بهبود شرایط، تنها راهکار، تحکیم نقش قسمت خصوصی و تعیین متولی واحد، متخصص و آگاه به فضای کسب‌وکارهای نوآور است.