در دنیای پیچیده و پرشتاب امروز که تغییرات به‌شدت و بدون آنکه بتوان آنها را دقیقا پیش‌بینی کرد رخ خواهند داد، رشد و بقا برای سازمان‌ها و کسب‌وکارها دشوارتر از قبل شده است. در این اوضاع، وجود ابزارهایی کاربردی برای فهمیدن سازوکار جهان الزامی به نظر می‌رسد. ووکا (VUCA) یکی از این ابزارهاست که در دهه ۹۰ میلادی اراعه شد. در این مقاله درمورد این که مدل vuca چیست، اهمیت آن و مزایا و معایب مدیریت در دنیایی که ووکا عکس می‌کند، او گفت و گو می‌کنیم.
VUCA چیست؟
ووکا سرنامی متشکل از حروف اول ۴ کلمه «نوسان»، «عدم قطعیت»، «پیچیدگی» و «ابهام» است. این واژه اولین بار سال ۱۹۸۷ در کالج ارتش آمریکا برای بازدید ازمایش ها جنگ شوروی با افعانستان در زمان جنگ سرد به کار رفت، اما سال ۱۹۹۱ اصول ووکا عمومی چاپ شدند و تا به امروز کسب‌وکارها و سازمان‌های گوناگون از آن برای رشد و بقا در دنیای در حال تحول منفعت برده‌اند.
ووکا روشی برای فهمیدن دنیا و تلاشی برای برنامه‌ریزی و تعیین راهبرد در آن است. در ادامه هریک از ۴ واژه مذکور را تشریح می‌کنیم تا با دنیای ووکا (VUCA world) زیاد تر آشنا شوید.
۱. نوسان (Volatility)
در دنیای مدرن، تنها چیزی که تحول نمی‌کند خود تحول است. به این علت ابراز نوسان در مسائل گوناگون قطعی است. برای مثال امکان پذیر مسیر یک جریان اجتماعی در زمان کوتاهی تحول کند یا قیمت‌ها یک دفعه افزایش یا افت یابند. امکان پذیر رویدادی کوچک علتابراز نوسان در بازارها و حتی تحول نظرات افراد بشود. برای مثال محتوایی که فردی ناشناس در فضای مجازی انتشار کرده یا یک افشاگری نوسان‌های بسیاری در جنبه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تشکیل کند. سازمان‌ها و کسب‌وکارها بر حسب ماهیت خود، کم یا زیاد از این نوسان‌ها تأثیر می‌پذیرند.
آخرین مطالب
- ۲۸ اردیبهشت ماه زمان برگزاری اتفاقات اختصاصی اکسپریا ۲۰۲۴ خواهد بود_رنگو
- افت ریسک ابراز اختلالات شناختی با منفعت گیری زیاد تر از مغز رابطه مستقیم دارد_رنگو
- بلومبرگ: برتری هوش مصنوعی iOS ۱۸ نسبت به رقیب ها از نظر شدت و حریم خصوصی_رنگو
- بازدید مچ‌بند هوشمند سامسونگ گلکسی واچ فیت ۳_رنگو
- انحراف بینی؛ هرآنچه باید بدانید_رنگو
این نوسان‌ها امکان پذیر اجرای برنامه‌های ازپیش‌طراحی‌شده را دچار مشکل کنند. انعطاف‌پذیری و توانایی سازگاری با این نوسان‌ها گمان بقای سازمان‌ها را زیاد تر می‌کند.
۲. عدم قطعیت (Uncertainty)
در دنیای ووکا، عدم قطعیت در مسائل مخلتف دیده می‌بشود؛ تحلیل‌ها دقیق نیستند و متغیرها چنان زیاد یا غیرقابل‌اندازه‌گیری‌اند که پیش‌بینی قطعی نتایج ممکن نیست. روابط علت و معلولی در این چنین دنیایی روشن نیستند و نمی‌توان تصویری دقیق از آینده داشت. برای مثال آیا می‌توان نتیجه قطعی یک جنگ یا رقابت ورزشی را اشکار کرد؟ بعد نمی‌توان فقط با تکیه بر آمار، ازمایش ها و دانش قبل، آینده را پیش‌بینی کرد. این حالت را فقط با توانایی یادگیری مستمر و تحکیم قوت تصمیم‌گیری در زمان مختصر همراه با تحمل ریسک می‌توان مدیریت کرد.
۳. پیچیدگی (Complexity)
پیچیدگی مشخصه دنیای امروزی است. به‌علت وجود تعداد بسیاری متغیر که بر یکدیگر تاثییر می‌گذارند و با هم رابطه دارند، اتفاق‌هایی که در اطراف ما رخ خواهند داد پیچیده‌اند. پیچیدگی هم در دنیای طبیعی (آب‌وهوا) و هم در دنیای انسانی (اقتصاد و سیاست) مشاهده می‌بشود. در دنیای پیچیده، نمی‌توانیم به همه متغیرها و نوع رابطه آنها پی ببریم، به همین خاطر عدم قطعیت در مدل‌های ما برای توصیف هریک از مسائل پیچیده وجود دارند. برای مثال گسترش‌یافتگی یا گسترش‌نیافتگی جوامع قضیه‌ای پیچیده است که به‌رغم سال‌ها پژوهش، تا این مدت مدلی دقیق برای توصیف آن وجود ندارد. در سال‌های تازه، دینامیک سیستم‌های پیچیده به‌گفتن شاخه‌ای از رشته فیزیک برای بازدید تخصصی اتفاق‌های پیچیده و تلاش برای اراعه نظریه و چارچوبی برای تحلیل آنها در دنیا رونق اشکار کرده است.
۴. ابهام (Ambiguity)
ابهام در جهان VUCA به‌معنی سختی فهمیدن دقیق موقعیت و تعریف قضیه است. داده‌ها امکان پذیر به‌درستی دریافت یا تفسیر نشوند. در این حالت نمی‌توان عکس دقیقی از وضع جاری داشت. در واقع از آنجایی که ما مدام به همه داده‌های حاضر دسترسی نداریم، همیشه ابهام در حالت وجود دارد. بورس مثالای بارز از ابهام در دنیای امروزی است. ما به‌گفتن سهام‌دار به همه داده‌های حاضر دسترسی نداریم و درنتیجه نمی‌دانیم که اوضاع قیمت همه سهام‌ها اکنون دقیقا چطور است و در آینده چطور خواهد شد.
اهمیت و الزام vuca چیست
ووکا مدلی برای فهمیدن دنیای مدرن است. این مدل به شما نمی‌گوید که چه‌کار باید بکنید، بلکه فقط جهت فهمیدن بهتر جهان می‌بشود. این که شما به‌گفتن رهبر یک سازمان یا کسب‌وکار یا حتی سهام‌داری خرد با این فهمیدن چه کنید، موضوعی دیگر است. در ادامه، اهمیت و الزام منفعت گیری از ووکا به‌گفتن مدلی برای فهمیدن دنیا را در چند مورد خلاصه کرده‌ایم.
۱. تصمیم‌گیری در دنیای پیچیده
با منفعت گیری از ووکا می‌فهمید که جهان پیچیده است و متغیرهای گوناگون چطور امکان پذیر تأثیراتی پیش‌بینی‌نشده داشته باشند. فهمیدن این مسئله تصمیم‌گیری و حل قضیه را برای شما راحت‌تر می‌کند. به گفتن دیگر، شما نمی‌توانید بدون فهمیدن پیچیدگی دنیا و حوزه‌ای که در آن فعالیت می‌کنید، دست به انتخاب درست بزنید.
۲. برنامه‌ریزی راهبردی
فهمیدن نوسان‌ها، عدم قطعیت و ابهام که بخشی از مدل VUCA می باشند، به شما چارچوبی مفهومی برای سازگاری و طراحی برنامه‌های راهبردی می‌دهد. این چارچوب برای رقابت‌پذیری و دوام شما در دنیای پیچیده الزامی است.
۳. سازگاری
منفعت گیری از مدل ووکا برای فهمیدن دنیا و به‌کارگرفتن آن تبدیل افزایش سازگاری فردی و سازمانی می‌بشود. افراد و سازمان‌ها به‌پشتیبانی VUCA می‌توانند اختلال‌ها را پیش‌بینی و برای پیشامدهای احتمالی برنامه‌ریزی کنند.
۴. همراه‌شدن با تخریب خلاق
تخریب خلاق یکی از ویژگی‌های دنیای مدرن به حساب می اید که جوزف شومپیتر (۱۹۴۲) نخستین بار آن را فرایند نوآوری و تحول در اقتصاد تعریف کرد. هنگامی که چیزی تازه اختراع یا روشی نو برای انجام کارها تشکیل می‌بشود، امکان پذیر راه حلها و اختراعات قبل به‌کلی کنار گذاشته شوند. به گفتن دیگر، همه آنچه در قبل روش یا فرایندی مرسوم محسوب می‌شد، تخریب می‌بشود و جای خود را به اختراع یا نوآوری تازه می‌دهد.
شرکت کوداک را در نظر بگیرید. این شرکت وقتی بزرگ‌ترین تولیدکننده حلقه عکس و فیلم در جهان می بود، اما امروز نامی از آن دیده نمی‌‌بشود. این شرکت موفق نشد با تخریب خلاق حاصل از پیشرفت فناوری دیجیتال همراه بشود. ووکا به سازمان‌ها وکسب‌وکارها پشتیبانی می‌کند که خود را آماده این تخریب‌ها نگه دارند و بتوانند با آنها همراه شوند.
این چنین خود ووکا افراد را به شراکت در تخریب خلاق تشویق می‌کند و مشخص می کند که بدون نوآوری و آمادگی برای نوآوری، بقا و رشد سازمان در معرض خطر نوآوری رقیب ها قرار می‌گیرد. به این علت رهبران سازمان باید هرچه زیاد تر برای افزایش خلاقیت و نوآوری در سازمان خود بکوشند.
۵. مدیریت ریسک
دنیای ووکا دنیایی پرریسک است. محاسبه ریسک یکی از با اهمیت ترین توانایی‌های موردنیاز هر فرد و سازمان برای رشد و بقا در دنیای پرنوسان است. طراحی نقشه‌های جانشین برای روز مبادا و آمادگی برای تحمل ریسک‌های گوناگون نشانگر اهمیت این مدل‌اند.
۶. تحکیم یادگیری مستمر
پذیرفتن ووکا به‌گفتن مدلی برای توصیف دنیا، به اعضای سازمان امکان می‌دهد که مدام آماده یادگیری از موقعیت‌های تازه باشند. بدون یادگیری مستمر از رویدادها، تغییرات و نوسان‌ها نمی‌توان در دنیای ووکا دوام آورد.
۷. مشتری‌مداری
با تحول و نوسان در دنیا نیازهای مشتریان نیز مرتب تحول می‌کند. ووکا فرصتی به کسب‌وکارها و سازمان‌ها می‌دهد تا خود را با تحول همراه کنند و بتوانند محصولات و خدمات موردنیاز و به‌روزشده را به دست مشتری برسانند.
۸. آمادگی برای ناشناخته‌ها
عدم قطعیت و ابهام غیرقابل‌تحمل است مگر وقتی که برنامه‌های مختلفی برای شرایط احتمالی داشته باشیم و آماده رویارویی با ناشناخته‌ها شویم. مدل ووکا به ما در این مسیر پشتیبانی می‌کند.
مدیریت در دنیای VUCA
در جدول زیر، مزایا و چالش‌های مدیریت در دنیای ووکا را نوشته‌ایم. با منفعت گیری از مدل VUCA مزیت‌های بسیاری نصیب مدیران سازمان‌ها می‌بشود. در عین حال منفعت گیری از این مدل ریسک‌ها و چالش‌هایی نیز دارد که باید به آنها دقت کرد.
| مؤلفه‌های مدیریت در مدل ووکا | مزیت‌ها | پیامدهای احتمالی |
| سازگاری | سازگاری زیاد تر با تغییرات بیرونی
امکان منفعت‌برداری از زمان‌های نوظهور ترقی نوآوری |
درماندگی ناشی از نیاز مداوم به تحول
ریسک گم‌شدن اهداف طویل مدت در بحوبحه تحول مداوم |
| یادگیری مستمر | ترقی توانایی‌ها و دانش‌ها
توانایی بهتر حل قضیه آمادگی زیاد تر برای روبه رو با چالش‌ها |
تشکیل اعتدال وقتی بین انجام ماموریت های و یادگیری
گمان مقاومت افراد در برابر تحول هنجارها |
| شراکت و شبکه‌سازی | حل قضیه به‌پشتیبانی دیدگاه‌های گوناگون، ترقی خلاقیت و نوآوری
شراکت زیاد تر ذی‌نفعان |
چالش هماهنگی با گروه‌های گوناگون
درگیری پیچیدگی مدیریت |
| پایداری و دوام | جبران سریع عقب‌گردها
افت آثار منفی رویدادهای اتفاقی مهار بهتر استرس |
درماندگی ناشی از روبه رو مدام با عدم قطعیت
ظرافت ملزوم برای تشکیل اعتدال بین ریسک‌پذیری و مقاومت در برابر ناکامی‌ها |
| طراحی برنامه‌ها | آمادگی زیاد تر برای پیشامدهای گوناگون
محاسبه دقیق‌تر ریسک و برنامه‌های جانشین |
مصرف زیاد تر منبع های
نقص برنامه‌ها |
| ارتباطات | افت ابهام
هم‌راستایی زیاد تر با اهداف تصمیم‌گیری جامع‌تر با منفعت‌گیری از نظرات گوناگون |
سختی نگه داری شفافیت در محیط مبهم
تفسیر غلط ناشی از افزایش بیشتر از اندازه داده‌ها |
| خلاقیت و نوآوری | راهکارهای تازه برای مسائل پیچیده
تشکیل مزیت رقابتی ناشی از راه حلهای نوین ترقی مستمر فرایندها |
ناکامی برخی از نوآوری‌ها در کسب نتایج مثبت
ریسک انتقال منبع های از راه حلهای پذیرفته‌شده به راه حلهای تازه |
تفاوت VUCA و BANI
به‌علت نگاه کلی و کاربرد محدود ووکا در برخی عرصه‌ها، به آن انتقادهایی شده است. برای از بین بردن این نقص‌ها مدلی به‌نام BANI طراحی شد. این مدل چارچوبی جامع‌تر است که کمبودهای VUCA را جبران می‌کند. BANI سرنام گرفته‌شده از ۴ واژه «شکنندگی»، «اضطراب»، «غیرخطی» و «نامفهوم» است. در این مدل، به مفهوم پیچیدگی نگاهی عمیق‌تر شده است و تلاش کرده‌اند که کاربردی‌تر از ووکا باشد.
جمع‌بندی
در دنیای ووکا که با پیچیدگی و عدم قطعیت روبه‌روست، کسب‌وکارها و سازمان‌ها برای دوام و رشد خود باید به رهبری سازگارشونده، راهبردهای نوآورانه و شجاعت پذیرفتن تحول تجهیزبشود. بدون فهمیدن درست جهان و سازوکارهای آن امکان رشد و گسترش برای این نهادها وجود نخواهد داشت. ووکا به‌رغم نقد‌هایی که به آن داخل شده است و چالش‌هایی که دارد، هم چنان به‌گفتن مدلی معتبر در کنار دیگر مدل‌ها ابزاری برای فهمیدن بهتر جهان امروزی است.
در این مجموعه مورد قیمت، همه نیازمندی‌های شما برای اغاز و رشد کسب‌وکار فراهم شده است.
این مجموعه حاصل ازمایش ها اساتید هاروارد است که هر یک، از کارآفرینان و مشاوران بزرگ در دنیا می باشند.
