کشف و بازدید پیچیدگی‌های شخصیتی افراد مدام از با اهمیت ترین مسائل روان‌شناسان و محققان بوده است. یکی از نظریه‌های اثرگذار در این عرصه، نظریه شخصیت آیزنک است که پشتیبانی شایانی به فهمیدن بهتر شخصیت افراد کرده است. این نظریه ۳ سپس بنیادی شخصیت انسان را بازدید می‌کند که در ادامه مفصل درمورد این ابعاد سخن بگویید می‌کنیم. برای سنجش ابعاد مذکور سوال‌نامه‌‌ای به‌نام سوال‌نامه شخصیت یا تست آیزنک تدوین شد تا نمایی از ویژگی‌های شخص را اراعه دهد. در ادامه با ما همراه باشید تا با مدل و تست شخصیتی آیزنک آشنا شوید.
هانس آیزنک که می بود؟
هانس یورگن آیزنک (Hans Jürgen Eysenck) سال ۱۹۱۶ در برلین در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد. او در ۲۰سالگی ناچار شد به انگلستان مهاجرت کند. آیزنک در آنجا تا سال ۱۹۴۰ تحصیلات خود را به پایان رساند و در دوران جنگ جهانی دوم مشغول به کار در بیمارستان شد. بعد از جنگ، در انجمن روان‌شناسی اغاز به کار کرد.
او با انتشار کردن نزدیک به ۸۰ کتاب و صدها مقاله و تأسیس مجله‌ای مشهور در عرصه روان‌شناسی دستاوردهای چشمگیری در این حوزه داشت. آیزنک باور داشت علاوه‌بر عوامل محیطی، عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی نیز در شکل‌گیری شخصیت انسان‌ها و گمان ابراز حرکت مجرمانه آنها دخیل‌اند. به این علت برخی از کارهای آیزنک با انتقاد مواجه شدند. این روان‌شناس بزرگ در ۸۱سالگی چشم از جهان فرو بست.
مدل PEN
هانس آیزنک یک نظریه بیولوژیکی شخصیتی به‌نام مدل PEN را نقل کرد. این مدل روی ۳ بُعد شخصیتی روان‌پریشی (P)، برون‌گرایی (E) و روان‌رنجوری (N) تمرکز دارد. حال سوال پیش می‌آید که نحوه سنجش ابعاد مدل PEN به چه صورت است؟ هانس و همسرش، سیبیل آیزنک، برای سنجش ویژگی‌های شخصیتی افراد مطابق مدل PEN سوال‌نامه شخصیت یا تست آیزنک را طراحی کردند که در ادامه معارفه‌اش می‌کنیم و با ابعاد مدل PEN آشنا می‌شویم.
آخرین مطالب
- رندرهای مفهومی اپل واچ X انتشار شد؛ طراحی تازه با اتصال بند مغناطیسی_رنگو
- دانشمندان سنگاپوری از سوسکهای رباتیک تجهیزبه کوله پشتی رایانه ای رونمایی کردند_رنگو
- هوش مصنوعی Vasa مایکروسافت برای ساخت چهرههای سخنگو از روی عکس معارفه شد_رنگو
- افزایش توانایی رباتهای دو پای گوگل با پشتیبانی هوش مصنوعی_رنگو
- چطور از مردها تعریف کنیم؟_رنگو
۱. برون‌گرایی یا درون‌گرایی
افرادی که زیاد برون‌گرا می باشند، زیاد تر در فعالیت‌های اجتماعی شرکت می‌کنند. این افراد زیاد تر سخن بگویید می‌کنند، زیاد بیرون می‌روال و در جمع‌های گوناگون حس راحت‌تری دارند. افراد برون‌گرا از این که مرکز دقت باشند، لذت می‌برند و طبق معمول دایره اجتماعی گسترده‌تری از دوستان و همکاران دارند.
افراد درون‌گرا کمتر سخن می‌زنند، از شرکت در اجتماعات بزرگ خودداری می‌کنند، امکان پذیر زمان ملاقات با غریبه‌ها معذب شوند، طبق معمول دایره محدودتری از دوستان صمیمی دارند و زیاد تر از فعالیت‌های فکری لذت می‌برند.
در این بُعد از مدل PEN، مقدار برون‌گرایی سنجیده می‌بشود. امتیاز کم به‌معنی درون‌گرابودن و امتیاز زیاد به‌معنی برون‌گرایی فرد است. آیزنک معتقد می بود که افراد برون‌گرا دستگاه عصبی کم‌کاری دارند و دائما جستوجو محرک‌های خارجی و شوق‌اند. در واقع به‌باور آیزنک، برون‌گرایی به مقدار فعالیت مغز یا همان برانگیختگی قشری وابسته است که در کل جهت افزایش هوشیاری شخص می‌بشود.
مطابق قانون یرکز-دادسون، برانگیختگی روی کارکرد اشخاص تاثییر می‌گذارد و بر پایه نظریه آیزنک، افراد برون‌گرا کمتر برانگیختگی قشری را توانایی می‌کنند، از این رو سراغ محرک‌های خارجی برای افزایش انگیختگی می‌روال. برعکس، افراد درون‌گرا زیاد برانگیختگی دارند که آنها را از محرک بی‌نیاز می‌کند.
۲. روان‌رنجوری یا ارامش احساسی
بُعد دوم مدل آیزنک گستره ارامش احساسی تا بی‌ثباتی احساسی یا روان‌رنجوری را در بر می‌گیرد. افرادی که امتیاز بسیاری در مقیاس روان‌رنجوری کسب می‌کنند طبق معمول:
- استرس و اضطراب بیشتری دارند؛
- دلواپس مسائل نسبتا بی‌اهمیت خواهد شد؛
- درمورد خود اغراق می‌کنند؛
- در برابر ناملایمات زندگی حس ناتوانی دارند؛
- زیاد تر به ابعاد منفی مسائل دقت می‌کنند؛
- به افرادی که حالت بهتری دارند، حسودی می‌کنند.
کمال‌گرایی نیز یکی از خصوصیات افراد روان‌رنجور است. اگر فردی خواسته‌ها و انتظارات افراد روان‌رنجور را برآورده نکند، با خشمگینی و کلافگی آنها مواجه خواهد شد. مطابق نظریه گری، روان‌رنجوری به سیستم بازداری حرکت (BIS) وابسته است. این سیستم علتمی‌بشود شخص به‌طوری حرکت کند که با عواقب منفی همچون تنبیه مواجه نشود.
افرادی که امتیاز مقداری در روان‌رنجوری کسب می‌کنند، از لحاظ احساسی باثبات‌ترند. این افراد راحت‌تر با شرایط استرس‌زا کنار می‌آیند و در روبه رو اشتباهات دیگران منعطف‌ترند.
۳. روان‌پریشی یا بهنجاری
مقیاس روان‌پریشی آخرین موردی می بود که آیزنک به نظریه شخصیت خود اضافه کرد. این بُعد نظریه شخصیت گستره‌ای از بهنجاری (امتیاز کم در روان‌پریشی) تا روان‌پریشی شدید را در بر می‌گیرد.
رفتارهای حساب‌نشده و بی‌مسئولیتی زیاد تر در افرادی دیده خواهد شد که امتیاز بسیاری در روان‌پریشی کسب می‌کنند. این افراد امکان پذیر هنجارهای اجتماعی را زیر پا بگذارند و برای لذت آنی دست به کارهایی بزنند که عواقب خوشی ندارند. آیزنک معتقد می بود که روان‌پریشی تحت‌تأثیر عوامل بیولوژیکی است و به مقدار هورمون‌ها همچون هورمون تستوسترون وابسته است.
با دقت به مدل PEN، شدت خصوصیت‌هایی نظیر روان‌پریشی علتمی‌بشود افراد در روبه رو پذیرفتن هنجارهای اجتماعی مقاومت کنند و به جستوجو این قضیه، نظریه شخصیت آیزنک نتیجه می‌گیرد افرادی که به‌خاطر منافع خود قوانین رفتاری موردقبول دیگران را زیر پا می‌گذارند، زیاد تر مستعد حرکت مجرمانه‌اند.
سوال‌نامه شخصیت آیزنک (EPQ)
سوال‌نامه شخصیت یا همان تست آیزنک ابزار روان‌سنجی است که مطابق نظریه شخصیت آیزنک طراحی شده است. این سوال‌نامه در قالب سوال‌های خودسنجی بازدید می‌کند که شخص در کجای ابعاد معارفه‌شده در مدل PEN قرار دارد و درنهایت نمایی از شخصیت فرد اراعه می‌دهد که شامل ترکیب به‌خصوصی از ویژگی‌های شخصیتی اوست.
تست آیزنک چندین دفعه بازبینی شده و تغییراتی روی آن اعمال شده‌اند. پر‌منفعت گیری‌ترین نسخه آن نسخه EPQ-R محسوب می‌بشود. این سوال‌نامه در تحقیقات روان‌شناسی، سنجش بالینی و ساختار سازمانی به کار می‌رود. شما نیز می‌توانید به‌منظور رشد شخصی و فهمیدن عمیق‌تر ویژگی‌های شخصیتی خود، تست شخصیت آیزنک را انجام دهید.
معایب تست آیزنک
۱. صحت و اعتبار
اعتبار تست آیزنک در تحقیقات بسیاری اثبات شده است. با وجود این، برخی از محققان به ویژگی‌های روان‌سنجی این تست، به‌خصوص مقیاس روان‌پریشی، شک دارند. به‌باور منتقدان، تست آیزنک همه جنبه‌های شخصیت افراد را برسی نمی‌کند و مدلی نظیر مدل پنج‌عاملی شخصیت (FFM) نمای کامل‌تری از ویژگی‌های شخصیتی افراد اراعه می‌دهد.
۲. اتکا بر نتایج خودسنجی
همچون آزمون‌های خودسنجی دیگر، امکان دارد که افراد به‌طوری به سوال‌ها جواب دهند که از نظر جامعه بهتر به نظر همراه شوند یا حتی احتمالا شناخت کافی از خود نداشته باشند. در این صورت امکان دارد تفسیر تست آیزنک درست و دقیق نباشد.
۳. سادگی
تست آیزنک بر پایه مدل شخصیت سه‌بعدی آیزنک است که زیاد از منتقدان این مدل را بسیاری ساده می‌دانند. این منتقدان می‌گویند شخصیت انسان زیاد پیچیده‌تر از آن است که تنها در ۳ بُعد خلاصه بشود.
۴. مدل منسوخ
به‌نظر برخی از منتقدان، تست آیزنک بر پایه مدلی منسوخ طراحی شده است. ملزوم است بدانید آیزنک مدل PEN را در دهه ۱۹۶۰ میلادی اراعه داد. با این که این تست چندین دفعه به‌روزرسانی شده، برخی‌ها اعتقاد دارند که مطابق تعریف امروزی روان‌شناسان از شخصیت نیست.
شما بگویید
نظریه شخصیت و تست آیزنک به جامعه روان‌شناسان در عرصه‌های مختلفی همچون فهمیدن بهتر شخصیت انسان و تفاوت‌های فردی پشتیبانی بسزایی کرد. نظریه شخصیت آیزنک ۳ سپس شخصیتی انسان را بازدید می‌کند و مطابق این ابعاد، فهمیدن بهتری از ویژگی‌های شخصیتی افراد به آنها می‌دهد. آزمون‌های مختلفی نظیر EPQ و تست مزاج شناسی بر پایه این نظریه به وجود آمده‌اند که پراستفاده‌ترین آنها همین EPQ یا تست آیزنک است.
آیا تابه‌حال در آزمون‌های روان‌سنجی شرکت کرده‌اید؟ کدام‌یک از این آزمون‌ها دید بهتری از شخصیت‌تان به شما داده است؟
به پشتیبانی زبان بدن، ناگفته‌ها را بگویید و بشنوید
