نوشته و ویرایش شده توسط مجله ی رنگو
رابطه دوستانه باید منبع نشاط و حمایتباشد. دوست خوب شما را از قعر ناامیدی بالا می‌کشد، برای رسیدن به اهدافتان تشویقتان می‌کند و علتپیشرفت‌تان می‌بشود. بر پایه پژوهش‌ها، تشکیل «محیط دوستی سالم» برای نگه داری سلامت روانی خوب زیاد مهم است. این در حالی است که دوست سمی (یا تاکسیک) صدمه عمیقی بر عزت‌نفس و سلامت روان شما داخل کنند. با این تفاسیر، شناسایی دوستی سمی و آخر‌دادن به روابط دوستانه این‌چنینی عمل های مهمی برای مراقبت زیاد تر از خود محسوب خواهد شد. در این مقاله درمورد نشانه‌های دوست تاکسیک و راه حلهای برخورد با او می‌گوییم. با ما همراه باشید.
نشانه‌های دوست سمی
۱. منفی‌نگری دائم
- بدبینی؛
- رفتارهای نمایشی؛
- شکایت‌های بی‌آخر.
۲. ضعف پشتیبانی
- بی‌میلی به جشن‌گرفتن پیروزی‌های شما؛
- همراه‌نبودن در موقعیت‌های چالش‌برانگیز؛
- کم‌اهمیت نمود‌دادن دستاوردها یا نادیده‌گرفتن اهدافتان.
۳. حسادت
- اظهارنظرهای ناپسند درمورد دستاوردهایتان؛
- نمایش خشم یا حسادت در روبه رو با پیروزی‌ها و نشاط‌هایتان.
۴. کنترلگری
- تلاش برای کنترل تصمیمات شما؛
- تحت سختی قراردادن یا ترغیب شما به انجام کارهای خلاف میلتان.
۵. انتقاد بیجا
۶. استانداردهای دوگانه
- تشویق شما به انتظارات غیرممکن؛
- بهانه‌آوردن برای حرکت بد خودش و قضاوت‌کردن حرکت شما.
۷. بدقولی و غیرقابل‌اعتمادبودن
- لغو برنامه‌ها در آخرین لحظه؛
- بی‌توجهی به زمان و برنامه‌های شما؛
- فراموش‌کردن وقایع مهم مربوط به شما.
۸. خیانت
- ازبین‌بردن مطمعن شما؛
- شایعه‌سازی و سخن‌زدن پشت سرتان؛
- به‌اشتراک‌گذاشتن اطلاعات شخصی شما با دیگران.
۹. رابطه یک‌طرفه
- دردسترس‌نبودن در اوقات نیاز؛
- انتظار حمایتبی‌وقفه از جانب شما.
ریشه رفتارهای دوست سمی
گرچه نباید رفتارهای سمی را در درازمدت تحمل کنید و باید هرچه سریعتر این رابطه دوستانه مسموم را همه کنید، فکرکردن به عوامل اثرگذار بر رفتارهای دوست سمی امکان پذیر زیاد سودمند باشد.
اگر رفتارهای سمی و نادرست دوست‌تان به‌تازگی ظاهر شده‌اند و قبلا این‌طور نبوده، حالت او را بازدید کنید، امکان پذیر در حال پشت‌سرگذاشتن دوره سختی در زندگی‌اش باشد. عوامل استرس‌زا همانند غم و اندوه، ازدست‌دادن شغل یا مشکلات سلامت روان امکان پذیر تأثیر منفی موقتی بر روابط داشته باشند.
علاوه‌بر این، ابتلا به اختلالات خاصی همانند اختلال ADHD یا تروما نیز امکان پذیر بر تنظیم اضطراب و تکانشگری او تاثییر بگذارند. گرچه بازدید علل ریشه‌ای رفتارهای نادرست دوست سمی صدمه واردشده را توجیه نمی‌کند، امکان پذیر عرصه‌ای را برای برسی بهتر شرایط و اعمال تغییرات مثبت فراهم کند.
اهمیت اشکار‌کردن مسیر در ربط با دوست سمی
با اهمیت ترین چیزی که باید به یاد داشته باشید این است که شما نمی‌توانید دوست سمی‌تان را تحول بدهید. حتی رفتارهای مثبت همانند دقت، مراقبت و همدلی هم برای اصلاح رفتارهای سمی این فرد بی‌تأثیرند. صدمات عاطفی نگه داری دوستی و اثرات زیان اور آن بر سلامتی خودتان را بازدید کنید و برای اسایش خاطر خودتان به فکر تحول باشید. در این شرایط دو گزینه پیش روی شما است:
- برقراری ربط و اعمال حدومرزها برای به‌حداقل‌رساندن ربط با این فرد. برای حل مشکلاتی که علتاین پویایی ناسالم خواهد شد، قدم‌های مؤثر بردارید. امکان پذیر فهمید شوید که بهتر است این ربط را محدودتر کنید و با این فرد کمتر در تعامل باشید.
- آخر‌دادن به رابطه دوستانه. اگر به این نتیجه رسیده‌اید که دوستی شما بیشتر از آنکه سودمند باشد صدمه‌زاست، بهتر است هرچه سریعتر آن را همه کنید.
با دوست سمی چطور حرکت کنیم؟
اگر تصمیم گرفته‌اید رابطه‌تان با دوست سمی را اصلاح یا ترمیم کنید، باید نحوه برقراری ربط و اعمال حدومرزها در شرایط گوناگون را یاد بگیرید.
۱. نحوه برقراری ربط مؤثر با دوست سمی
ربط مؤثر با دوست سمی امکان پذیر تبدیل تغییرات مثبت بشود و رابطه دوستانه شما را نجات دهد. برای ربط مؤثر با این فرد باید نیازها و انتظارات خود را با لحن مثبت، آشکار، مستقیم و سازنده گفتن کنید. با برجسته‌کردن رفتارهای خاصی اغاز کنید که علتناراحتی شما خواهد شد. برای مثال اگر منفی‌گرایی دائمی این فرد برایتان آزاردهنده است، به‌آرامی درمورد تمایلتان به او گفت‌وگوهای مثبت و نشاط‌آور سخن بگویید کنید.
بدون متهم‌کردن او و گفتن جملات سرزنش‌آمیز، احساسات و نگرانی‌هایتان را با منفعت گیری از جملاتی که با «من» اغاز خواهد شد گفتن کنید. برای مثال به‌جای جمله «تو علتمی‌شی حس بدی به این رابطه دوستانه داشته باشم»، بگویید «من به دوستی نیاز دارم که پشتیبانی‌کننده باشه».
۲. نحوه تعیین حدومرزهای اشکار در رابطه با دوست سمی
خط قرمزها و حدومرزهایتان را صریح گفتن کنید. گفتن صریح حدومرزهای شخصی و انتظارات علتمی‌بشود حس ارزشمندی بیشتری داشته باشد و از رابطه دوستانه امن و محبت‌آمیزی منفعت‌مند شوید. ویژگی‌ها و رفتارهایی را که از دوست نزدیکتان انتظار دارید، گفتن کنید. برای مثال اگر دوست‌تان مدام از شما انتقاد می‌کند، به او گوشزد کنید که نمی‌توانید این چنین رفتاری را تحمل کنید. بدون سرزنش‌کردن او از جملات اغاز‌شده با «من» برای ابراز احساسات خود منفعت گیری کنید.
آشکار سخن بگویید کنید؛ برای مثال به‌جای گفتن جمله مبهم «لطفا بهتر حرکت کن»، بگویید «من از مکالمات تخریب‌کننده فراری‌ام؛ لطفا موقع سخن بگویید‌کردن با من از جملات تحقیرکننده منفعت گیری نکن».
عواقب نقض حدومرزهایتان را به او گوشزد کنید؛ برای مثال اگر دوست‌تان همیشه دیرتر از موعد مقرر سر قرار می‌آید، به او بگویید «اگه مجدد دیر کنی و من رو این‌قدر چشم به راه بذاری، دیگه باهات بیرون نمی‌آم».
۳. نحوه محدودکردن ربط با دوست سمی و فاصله‌گرفتن از او
اگر تحمل رفتارهای آزاردهنده دوست سمی برایتان سخت شده، بهترین راهکار فاصله‌گرفتن از اوست. مرحله های فاصله‌گرفتن از دوست سمی عبارت‌اند از:
- به‌مرور زمان ربط از طریق تماس، پیامک و ملاقات‌های حضوری با این فرد را افت دهید؛
- علت فاصله‌گرفتن و نیازتان به فضای خصوصی را برایش توضیح دهید؛
- خودمراقبتی را در برتری قرار دهید و با انجام عمل های مؤثر سلامت روان خود را بهبود دهید.
هیچ زمان به‌خاطر فاصله‌گرفتن از دوست سمی خودتان را سرزنش نکنید. این کار رهاکردن دوست‌تان نیست، بلکه برتری‌بندی و نگه داری سلامت روان خودتان است.
چطور رابطه با دوست سمی را همه کنیم؟
اگر تعیین حدومرز جواب نداد و هم چنان از رفتارهای دوست سمی اذیت می‌شوید، آخر‌دادن به این رابطه دوستی بهترین انتخاب است. بعضی اوقات باید بپذیریم که همه دوستی‌ها قرار نیست ماندگار شوند و به‌سود خودتان است که هرچه سریعتر از رابطه دوستانه سمی بیرون بیایید. تصمیم خود را محترمانه گفتن کنید. می‌توانید چیزی همانند این بگویید: «دوستی ما زیاد تر از این که خوشحالم کنه به من صدمه می‌زنه، به همین خاطر بهتره تمومش کنیم». نیاز نیست هیچ توضیح اضافه‌ای بدهید.
اهمیت مراقبت از خود بعد از آخر‌دادن به دوستی سمی
طبیعی است که بعد از آخر دوستی تاکسیک غمگین باشید، حتی اگر بدانید که این تصمیم بهترین انتخابتان بوده است. اکنون زمان آن است که خودتان را در برتری قرار دهید و نیازهایتان را از بین بردن کنید. برتری‌دادن به سلامت ذهنی، عاطفی و جسمی شامل برنامه‌ریزی برای انجام فعالیت‌هایی است که به شما حس خوبی خواهند داد. یک برنامه خودمراقبتی برای خودتان طراحی کنید تا انرژی تحلیل‌رفته‌تان را بازیابید.
تست سنجش سلامت دوستی
در کمال صداقت و بر پایه حس درونی‌تان به سؤالات زیر جواب دهید.
۱. سپس از زمان‌گذراندن با دوست‌تان چه احساسی دارید؟
- الف. پرانرژی و شادم؛
- ب. معمولی و خنثی؛
- ج. خسته و کلافه؛
- د. مضطرب و پراسترس.
۲. دوست‌تان چه مقدار شما را قضاوت یا به شما انتقاد می‌کند؟
- الف. هیچ زمان؛
- ب. بعضی اوقات اوقات، اما طبق معمول با نیت خوب؛
- ج. زیاد تر اوقات؛
- د. مدام در حدی که به خودم شک می‌کنم.
۳. آیا دوست شما به حدومرزهایتان احترام می‌گذارد؟
- الف. کاملا؛
- ب. بعضی اوقات اوقات حدومرزهای من را نادیده می‌گیرد اما سپس عذرخواهی می‌کند؛
- ج. زیاد کم؛
- د. بدون عذاب وجدان دائما مرزهای من را نادیده می‌گیرد.
۴. آیا دوست‌تان شما را ناچار به انجام کارهای خلاف میلتان می‌کند؟
- الف. هیچ زمان، او محدودیت‌های من را فهمیدن می‌کند و به انتخاب‌های من احترام می‌گذارد؛
- ب. بهندرت؛
- ج بعضی اوقات‌اوقات؛
- د. زیاد تر اوقات.
۵. به دوست‌تان مطمعن دارید؟
- الف. بله کاملا؛
- ب. تا حدودی؛
- ج. زیاد کم؛
- د. خیر.
۶. آیا دوست شما اسرارتان را پیش دیگران نقل می‌کند؟
- الف. به‌هیچ‌وجه؛
- ب. احتمالا یکی‌دو بار کرده باشد، اما عذرخواهی کرده و قول داده است که تکرار نکند؛
- ج. بعضی اوقات اوقات و این علتمی‌بشود که موقع سخن بگویید‌کردن با او مضطرب شوم؛
- د. زیاد تر اوقات و دیگر هیچ اعتمادی به او ندارم.
۷. آیا دوست‌تان حمایتکننده شما است؟
- الف. بله. دوست من بزرگ‌ترین حمایتکننده من است؛
- ب. زیاد تر اوقات؛
- ج. حمایتاو مشروط است؛
- د. بهندرت حمایتواقعی از او دریافت می‌کنم.
۸. آیا دوستی شما متقابل است؟
- آ. بله کاملا؛
- ب. زیاد تر اوقات؛
- ج. حس می‌کنم زیاد تر من برای بقای رابطه‌مان تلاش می‌کنم؛
- د. دوستم از من سوء‌منفعت گیری می‌کند و بهندرت حمایتمتقابل او را حس می‌کنم.
۹. آیا دوست‌تان از دیدن پیروزی‌ها و دستاوردهای شما خوشحال می‌بشود؟
- الف. بله! او یکی از بزرگ‌ترین مشوق‌های من است؛
- ب. از پیروزی‌هایم خوشحال می‌بشود، اما بعضی اوقات با افکار منفی مرددم می‌کند؛
- ج. امکان پذیر پیروزی من را تصدیق کند، اما طبق معمول آن را کم‌اهمیت نمود می‌دهد؛
- د. به نظر می‌رسد به دستاوردهای من حسادت می‌کند، چون زیاد تر زمان‌ها دستاوردهای من را مسخره می‌کند.
نتایج
- اگر جواب شما به همه سؤالات گزینه الف است، یعنی دوستی خوب و حمایتگر دارید. رابطه با او را ادامه بدهید و از این تعامل مثبت لذت ببرید.
- اگر زیاد تر جواب‌ها الف و برخی ب و ج است، یعنی مشکلاتی جزئی در رابطه‌تان وجود دارد که با تعیین حدومرز می‌توانید آنها را حل کنید.
- اگر زیاد تر جواب‌ها ج و د می باشند، باید مواظب علائم هشداردهنده باشید! تأثیر ربط با این دوست را بر سلامتی خود برسی کنید و برای راهنمایی درمورد ادامه‌دادن یا ندادن این رابطه با دوستی قابل‌مطمعن یا درمانگر سخن بگویید کنید.
- اگر پاسختان به همه سؤالات گزینه آخر است، یعنی دچار دوستی سمی هستید و باید هرچه سریعتر از او فاصله بگیرید.
کلام پایانی
اگر دلواپس رابطه دوستانه خودید، بهترین کار این است که با فردی قابل‌مطمعن سخن بگویید کنید یا به‌جستوجو پشتیبانی حرفه‌ای باشید. شما با لیاقت این هستید که در روابط سالم و پشتیبانی‌کننده باشید.
تابه‌حال دوست سمی داشته‌اید؟ چه رفتاری با او داشتید و نتیجه رابطه‌تان با او چه شد؟ لطفا نظرات و ازمایش ها ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در بین بگذارید.
دسته بندی مقالات
