روماتیسم قلبی؛ از علت تا درمان و پیشگیری

روماتیسم قلبی حالتی است که دریچه‌های قلبی به‌جهت تب روماتیسمی موقتا صدمه دیده‌اند. می‌دانید چرا این اتفاق می‌افتد؟ هرچند این بیماری در ایران چندان شایع نیست، قضیه مهمی است و باید درمورد‌اش اطلاعات داشته باشید. به همین علت در این مقاله درمورد روماتیسم قلبی، علت، علائم و درمان آن توضیح داده‌ایم. نظر می‌کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

علت روماتیسم قلبی

بیماری روماتیسم قلبی (Rheumatic heart disease) به‌جهت تب روماتیسمی تشکیل می‌بشود. تب عکس العمل التهابی بدن به عفونت باکتریایی است، اما تب روماتیسمی نوعی بیماری است که امکان پذیر بر تعداد بسیاری از بافت‌های همبند به‌خصوص قلب، مفاصل، پوست و مغز تاثییر بگذارد. بر تاثییر این بیماری امکان پذیر دریچه قلبی همانند دریچه میترال یا دریچه آئورتی التهاب و با گذشت زمان دچار زخم بشود. درنتیجه جهت باریک‌شدن یا نشتی دریچه‌ها می‌بشود و کارکرد طبیعی قلب را سخت‌تر می‌کند. پیشرفت این بیماری سال‌ها زمان می‌برد و می‌تواند جهت نارسایی قلبی بشود.

تب روماتیسمی امکان پذیر در هر سنی اتفاق بیفتد، اما طبق معمول در کودکان ۵ تا ۱۵ساله تشکیل می‌بشود. یقیناً این بیماری در کشورهای گسترش‌یافته همانند آمریکا نادر است.

افراد در معرض خطر

عفونت‌های استرپتوکوکی درمان‌نشده یا تحت درمان گمان ابتلا به بیماری روماتیسم قلبی را افزایش خواهند داد. کودکانی که مدام گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک می‌گیرند، زیاد تر در معرض تب روماتیسمی و روماتیسم قلبی می باشند. این چنین گمان ابتلای کودکان در کشورهایی که در آنها آنتی‌بیوتیک در دسترس مردم نیست و حالت بهداشت مناسب نیست، زیاد تر است.

علائم روماتیسم قلبی

سابقه ابتلا به عفونت استرپتوکوکی عامل تشخیص تب روماتیسمی یا روماتیسم قلبی است. علائم تب روماتیسمی طبق معمول ۱ تا ۶ هفته سپس از ابتلا به گلودرد استرپتوکوکی اغاز می‌بشود. در برخی موارد، عفونت زیاد خفیف است و احتمالا تشخیص داده نشود یا تا وقتی که فرد به پزشک مراجعه کند از بین برود.

برخی از علائم تب روماتیسمی شایع‌ترند، از جمله:

• تب؛
• ورم و درد مفصلی شدید به‌خصوص در زانو و مچ پا؛
• گره لنفی؛
• جوش قرمز متورم (طبق معمول روی قفسه سینه، پشت و شکم)؛
• تنگی نفس و ناراحتی قفسه سینه؛
• حرکات بی‌اختیار دست و پا و عضلات صورت؛
• ضعف.

علائم بیماری روماتیسم قلبی به مقدار صدمه دریچه قلب بستگی دارند و عبارت‌اند از:

• تنگی نفس (به‌خصوص با انجام فعالیت یا درازکشیدن)؛
• غش‌کردن؛
• از خواب پریدن و نشستن؛
• درد قفسه سینه؛
• ورم شکم، دست‌ها و پاها.

عوارض روماتیسم قلبی

• نارسایی قلبی: در مواردی که دریچه قلبی به‌شدت تنگ‌ شده یا نشتی داشته باشد امکان پذیر اتفاق بیفتد.
• اندوکاردیت باکتریایی: نوعی عفونت پوشش داخلی قلب است و امکان پذیر با صدمه‌رساندن تب روماتیسمی به دریچه قلب اتفاق بیفتد.
• عوارض بارداری و زایمان ناشی از صدمه قلبی: زنان مبتلا به بیماری روماتیسم قلبی باید قبل از بارداری با پزشک مشورت کنند.
• پارگی دریچه قلب: نوعی شرایط اورژانسی است که باید جراحی جایگزینی یا ترمیم دریچه قلبی انجام بشود.
• آریتمی.
• فیبریلاسیون دهلیزی.

تشخیص روماتیسم قلبی

افراد مبتلا به بیماری روماتیسم قلبی به گمان زیاد به‌تازگی دچار عفونت استرپتوکوکی شده‌اند یا اکنون دچار این عفونت‌اند. برای بازدید عفونت می‌توان از کشت بافت گلو یا آزمایش خون منفعت گیری کرد. زمان بازدید ریتم قلب، امکان پذیر سوفل قلبی یا صدای سایش شنیده بشود. سوفل قلبی صدای پچ پچ‌مانندی است که با نشت خون در اطراف دریچه صدمه‌دیده تشکیل می‌بشود. صدای سایش قلب وقتی تشکیل می‌بشود که بافت‌های التهاب قلب در خلاف جهت هم حرکت می‌کنند یا ساییده خواهد شد.

علاوه‌بر سابقه پزشکی و بازدید‌های بالینی، برای تشخیص روماتیسم قلبی از چند آزمایش منفعت گیری می‌بشود، از جمله:

• اکوکاردیوگرام (اکو): در این آزمایش از امواج صوتی برای بازدید اتاقک‌ها و دریچه‌های قلبی منفعت گیری می‌بشود. این امواج تصویری را روی صفحه‌نمایش تشکیل می‌کنند که صدمه فلپ‌های دریچه، جریان برگشتی خون از دریچه دارای نشتی، مایع اطراف قلب و بزر‌گ‌شدن قلب را مشخص می کند. این روش گزینه خوبی برای تشخیص مشکلات دریچه قلب است.
• الکتروکاردیوگرام (ECG): این آزمایش قوت و زمان فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. این چنین ریتم غیرطبیعی قلب را مشخص می کند و بعضی اوقات صدمه عضلات قلبی را اشکار می‌کند. برای ثبت فعالیت الکتریکی سنسورهای کوچکی روی پوست قرار می‌گیرند.
• پرتوی ایکس از قفسه سینه: این تصویربرداری برای بازدید ریه و مشاهده بزرگ‌شدن قلب انجام می‌بشود.
• ام.آر.آی قلبی (MRI): نوعی تصویربرداری است که جزئیات قلب را مشخص می کند و برای بازدید دقیق‌تر دریچه و عضلات قلبی منفعت گیری می‌بشود.
• آزمایش خون: نوعی آزمایش خون خاص برای بازدید عفونت و التهاب انجام می‌بشود.

درمان روماتیسم قلبی

برای درمان روماتیسم قلبی در بزرگسالان یا کودکان روشی قطعی وجود ندارد و درمان تا حد بسیاری به مقدار صدمه دریچه قلبی بستگی دارد و جهت افت علائم یا کندشدن پیشرفت بیماری می‌بشود. طبق معمول برای جلوگیری از دعوا قلبی و سکته مغزی از رقیق‌کننده‌های خون منفعت گیری می‌بشود.

این چنین در موارد شدید، جراحی ترمیم یا جایگزینی دریچه انجام می‌بشود‌. در جراحی ترمیم، لوله‌ای منعطف از برش کوچکی در پا یا قفسه سینه داخل می بشود. یک بالون مسطح از طریق لوله داخل دریچه صدمه‌دیده می‌بشود. بالون باز می‌بشود تا به جریان خون پشتیبانی کند. در صورتی که ترمیم قابل‌انجام نباشد، از جراحی جایگزینی منفعت گیری می‌بشود که در آن دریچه قلبی با دریچه مصنوعی یا یک دریچه بافتی جانشین می‌بشود. این چنین بعضی اوقات از روش راس (Ross procedure) منفعت گیری می‌بشود که در آن یک دریچه سالم با دریچه صدمه‌دیده معاوضه می‌بشود.

پیشگیری از بیماری

بهترین درمان تب روماتیسمی پیشگیری از آن است. طبق معمول آنتی‌بیوتیک‌ها عفونت‌های استرپتوکوکی را درمان و از پیشرفت تب روماتیسمی جلوگیری می‌کنند. این چنین داروهای ضدالتهابی را می‌توان برای افت التهاب و افت گمان صدمه قلبی منفعت گیری بشود. امکان پذیر برای مهار نارسایی قلبی داروهای فرد دیگر ملزوم باشد. طبق معمول برای جلوگیری از برگشت عفونت و افت گمان صدمه قلبی بعدی در افراد مبتلا به تب روماتیسمی، درمان‌های روزانه، ماهانه و بعضی اوقات مادام‌العمر تجویز می‌بشود. این چنین برای افت التهاب آسپرین، استروئیدها یا داروهای غیراستروئیدی تجویز خواهد شد. حتی اگر چند روز سپس از مصرف داروی روماتیسم قلبی حال بهتری داشتید، دوره درمان را کامل کنید.

این چنین با اولین نشانه‌های عفونت در خودتان یا کودکتان به پزشک مراجعه کنید، از جمله:

• حرکات بی‌اختیار عضلات؛
• تب؛
• درد مفاصل؛
• درد عضلانی؛
• گلودرد؛
• التهاب لوزه‌ها.

زندگی با روماتیسم قلبی

باید برای بازدید شرایط قلبتان تحت نظر پزشک باشید. با دقت به مقدار صدمه قلبی، برخی از فعالیت‌هایتان را محدود کنید. این چنین امکان پذیر پزشک برای جلوگیری از ابتلا به دیگر عفونت‌های تب روماتیسمی مصرف طویل‌زمان آنتی‌بیوتیک را تجویز کند.

شما بگویید

شما چه مقدار با روماتیسم قلبی آشنایی دارید؟ در صورت تمایل، می‌توانید توانایی و نظرتان را در تکه ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این نوشته را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

گامی برای تسلط شما بر توانایی‌های برقراری ربط

هشدار! این نوشته فقط جنبه آموزشی دارد و برای منفعت گیری از آن ملزوم است با پزشک یا متخصص وابسته مشورت کنید. اطلاعات زیاد تر